واسنجی و ارزیابی مدلهای مختلف نفوذ آب در خاک (مطالعه موردی: سه منطقه در غرب کشور)

مدل های نفوذ آب به خاک نقش مهمی را در طراحی و ارزیابی سیستم های آبیاری سطحی ایفا می کنند. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی، مقایسه و کالیبراسیون مدل های نفوذ آب در برخی از مناطق غرب کشور شامل مناطق داوود رشید و هونام در استان لرستان و کلات در استان ایلام است. مدل های نفوذ شامل مدل کاستیاکوف، کاستیاکوف اصلاح شده، ناول ، فیلیپ، هورتون و SCS بررسی شدند. برای ارزیابی دقت مدل ها شاخص های خطا سنجی شامل RMSE، MAE، MR، PE و R2 استفاده شدند. کالیبراسیون مدل ها با استفاده از Solver نرم افزار اکسل انجام شد. بررسی شاخص های ارزیابی نشان داد مدل نفوذ ناول با مقادیر متوسط RMSE، MAE، MR، PE و R2 به ترتیب برابر 0.0221، 0.0178، 999/0، 13/0و 9785/0 دارای عملکرد بهتری نسبت به پنج مدل دیگر در تمام محدوده مطالعاتی است. در طرف مقابل مدل SCS با مقادیر متوسط RMSE، MAE، MR، PE و R2 به ترتیب برابر ‏07/0، 0575/0، ‏07/1، 86/7 و 0.8021 دارای نامناسب ترین عملکرد بود. درحالی که تجزیه واریانس مدل های مختلف بیان گر عدم اختلاف معنی دار بین مقادیر محاسباتی و اندازه گیری شده بود. در بررسی منطقه ای این مدل ها، نیز مدل ناول مناسب ترین مدل برا هرسه منطقه داوود رشید، هونام و کلات انتخاب شد. بررسی عملکرد مدل ها در بافت های مختلف حاکی از حساسیت کمتر مدل های هورتون، ناول، کاستیاکوف و کاستیاکوف اصلاح شده نسبت به تغییرات بافت خاک و عملکرد بهتر مدل SCS در بافت های سنگین و عملکرد بهتر مدل فیلیپ در بافت های سبک تر، بود. بنابراین می توان از مدل ناول در برآورد نفوذ تحت شرایط مختلف بافت خاک و همچنین در شرایط مشابه منطقه مطالعاتی استفاده کرد.