اثر کم آبیاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد هیبریدهای آفتابگردان (.Helianthus annuus L)

به منظور ارزیابی اثر کم آبیاری بر هیبریدهای آفتابگردان و همچنین شناسایی هیبریدهای متحمل به کم آبی، 12 هیبرید آفتابگردان شامل فرخ، شمس، قاسم، برزگر، آذرگل،G5*43 ،G6*43، هایسان 25، هایسان36 ، سامبرو، یوروفلور و سیرنا در سه تیمار آبیاری شامل آبیاری بر اساس 60 (آبیاری کامل)، 120 (تنش ملایم) و 180 میلی متر (تنش شدید) تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1391 و 1392 در ایستگاه اسلام آبادغرب مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری در کرت های اصلی و هیبریدهای آفتابگردان در کرت های فرعی قرار داده شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب تیمارهای آبیاری اثر معنی داری بر صفات طول دوره رشد، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه داشته و بر درصد روغن دانه اثر معنی دار نداشتند.  هیبریدهای آفتابگردان فقط از نظر طول دوره رشد، وزن هزار دانه و عملکرد دانه دارای تفاوت معنی دار بودند. برهمکنش هیبریدهای آفتابگردان× آبیاری برای صفات مورد بررسی معنی دار نبود. مقایسه میانگین ها نشان داد که عملکرد دانه هیبریدهای آفتابگردان بیش از سایر صفات تحت تاثیر تیمارهای آبیاری قرار گرفت. عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری کامل، تنش ملایم و تنش شدید  به ترتیب 4470، 3637 و 2832 کیلوگرم در هکتار بود. علت کاهش عملکرد در شرایط تنش شدید، کاهش تجمعی اجزای عملکرد دانه شامل قطر طبق، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه بود. هیبریدهای آفتابگردان از نظر طول دوره رشد، ارتفاع بوته، قطر طبق، قطر پوکی مرکز طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و میزان روغن دانه تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند، اما از نظر عملکرد دانه، قطر طبق، قطر ساقه و تعداد دانه در طبق تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که هیبرید برزگر با 4091 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه و هیبرید سامبرو با 3362 کیلوگرم در هکتار دارای کمترین عملکرد دانه بودند. بیشترین میزان روغن دانه از تیمار آبیاری کامل و هیبرید هایسان 36 (8/45 درصد) بدست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که که رقم برزگر هم در شرایط آبیاری کامل و هم در شرایط کم آبیاری، دارای عملکرد دانه بالاتری است و از این رو برای هر دو شرایط قابل توصیه می باشد.