اثر تنش خشکی بر القای خواب تابستانه و تسهیم ماده خشک در اکوتیپ های یونجه (.Medicago sativa L)

ارزیابی پتانسیل اکوتیپ های یونجه از نظر نحوه تسهیم زیست توده به بخش های قابل برداشت و غیر قابل برداشت در شرایط تنش خشکی و القای خواب تابستانه، می تواند به انتخاب رقم مطلوب، متناسب با هدف برنامه اصلاحی و نظام زراعی مورد نظر، کمک کند. به منظور بررسی اثر تیمارهای آبیاری شامل؛ آبیاری کامل (بدون تنش خشکی) و قطع آب به مدت 20، 40 و 60 روز (تنش خشکی) بر رشد و عملکرد 10 اکوتیپ یونجه، چهار آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (کرج) به مدت دو سال (97-1395) اجرا شدند. نتایج نشان داد که در شرایط تنش و بدون تنش، اکوتیپ های گرمسیری نیک شهری ویزدی با رشد مجدد سریع و اکوتیپ سردسیری KFA6 با بیشترین تعداد ساقه در واحد سطح، بالاترین قابلیت زنده مانی را در شرایط القای خواب تابستانه داشتند. در تیمار آبیاری کامل بیشترین مقدار زیست توده (31/17 تن در هکتار) تولید شد و  بالاترین عملکرد بخش غیر قابل برداشت (02/7 تن در هکتار) در تیمار40 روز قطع آبیاری مشاهده شد. در کلیه تیمارهای آزمایشی، اکوتیپ KFA6 با 76/15 و اکوتیپ یزدی با 71/15 تن در هکتار بیشترین مقدار زیست توده را به ترتیب در بین اکوتیپ های سردسیری وگرمسیری تولید کردند، بنابراین به نظر می رسد که می توان از این اکوتیپ ها برای انجام تلاقی در گروه خود استفاده کرد. از نظر نحوه تسهیم زیست توده، اکوتیپ های KFA17، KFA6 و یزدی به ترتیب با نسبت های 63/1، 43/1 و 40/1، بیشترین نسبت بخش قابل برداشت به بخش غیرقابل برداشت را داشتند، در نتیجه اکوتیپ های داخلی در تیمارهای آبیاری گزینه های مناسبی جهت تولید علوفه محسوب می شوند. از نظر نحوه تسهیم علوفه (نسبت برگ به ساقه)، اکوتیپ بغدادی در بین اکوتیپ های یونجه مورد ارزیابی بالاترین نسبت برگ به ساقه را دارا بود (29/1). این اکوتیپ در تیمارهای آبیاری کامل و قطع آبیاری نیز بالاترین کیفیت علوفه را داشت. بر اساس نتایج این آزمایش در صورتی که هدف برنامه اصلاحی یونجه، تولید محصول در شرایط بدون تنش و تنش، همزمان برای بهبود عملکرد علوفه و عملکرد بخش غیر قابل برداشت باشد، اکوتیپ گرمسیری یزدی و اکوتیپ سردسیری  KFA6  گزینه های مناسبی خواهند بود.