ارزیابی مصرف آب خرما در استان سیستان و بلوچستان با تکیه بر مفهوم آب مجازی

خرما یکی از مهم ترین محصولات باغی ایران است که نقش به سزایی در ارزش افزوده بخش کشاورزی، اقتصاد و امنیت غذایی دارد. محدودیت منابع آب از اصلی ترین چالش های تولید این محصول در مناطق مختلف است؛ لذا مدیریت مصرف و استفاده بهینه از منابع آب در تولید امری ضروری است. یکی از راهکار های عملی مدیریت منابع آب، برآورد نیاز آبی گیاه و تعیین مقدار حجم آب مصرفی در مراحل مختلف تولید محصول است. به منظور محاسبه میزان حجم آب مصرف شده توسط محصولات کشاورزی در مراحل رشد، از شاخص آب مجازی استفاده می شود. لذا در این تحقیق ابتدا نیاز آبی خرما در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از مدل CROPWAT به دست آمد. سپس حجم آب مجازی، ردپای آب، مصرف آب آبی و مصرف آب سبز برای سال 1390 تا 1396 محاسبه شد. نتایج نشان داد متوسط نیاز آبی خرما در این استان 52/21976 متر مکعب بر هکتار است در صورتی که متوسط آب مصرف شده برای تولید این محصول 58/46659 متر مکعب بر هکتار اندازه گیری شد که نشان از بهره وری پایین مصرف آب به منظور تولید خرما در این استان دارد. به طوری که بهره وری آب خرما 29/0 کیلو گرم بر متر مکعب محاسبه شد. متوسط برداشت سالانه از منابع آب برای تولید خرما 67/399 میلیون متر مکعب برآورد شد. ایرانشهر، سراوان، سرباز و نیک شهر بیشترین میزان برداشت از منابع آب را داشتند. میانگین آب مجازی خرما 82/3 متر مکعب بر کیلوگرم محاسبه شد. نتایج تخمین رد پای آب نشان داد این استان پتانسیل پایینی در استفاده از آب باران جهت آبیاری محصول خرما دارد.