بررسی نقش اقدامات آبخیزداری در فرایند تبخیر-تعرق در حوضه زوجی زیدشت طالقان

به طور متوسط 70 درصد بارانی که به سطح زمین می رسد، از طریق فرایند تبخیر-تعرق به اتمسفر باز می گردد که این میزان در مناطق خشک به 90 درصد می رسد. بنابراین، کمی کردن میزان تبخیر-تعرق یکی از عوامل بسیار با اهمیت برای طراحی و اجرای برنامه های مدیریتی برای اصلاح و احیای حوزه های آبخیز است. به منظور بررسی تاثیر اقدامات بیولوژیکی آبخیزداری بر تغییرات رطوبت خاک و تبخیر-تعرق، حوضه معرف و زوجی زیدشت طالقان استان البرز انتخاب شد. به منظور محاسبه تبخیر - تعرق از روش بیلان رطوبت خاک استفاده شد و نقاط پایش رطوبت خاک با مطالعات میدانی و آزمایشگاهی در سه دامنه اصلی (شمال غربی، شرقی و جنوب شرقی) و با سه تکرار و در سه عمق 20-0، 40-20 و 60-40 سانتی متر در حوزه های آبخیز نمونه و شاهد به صورت یک به یک با هم انتخاب شد. رطوبت خاک با استفاده از روش رطوبت وزنی و حجمی در مجموع در 48 نقطه طی دوره رشد سال 1396 اندازه گیری شد. همچنین، به منظور تجزیه و تحلیل داد ه ها از روش های تجزیه واریانس آشیانه ای، تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد که به طور متوسط، درصد رطوبت خاک طی دوره رشد به ترتیب 13.55 و 11.9 در حوضه های نمونه و شاهد بوده است. همچنین، مقدار تفاوت تبخیر-تعرق واقعی در بین حوزه های آبخیز نمونه و شاهد از لحاظ آماری معنی دار نشد و به ترتیب مقدار آن ها 181 و 159 میلی متر طی یک دوره رشد بوده است. تبخیر-تعرق واقعی در حوزه آبخیز نمونه تحت عملیات آبخیزداری 2.3 درصد در هر ماه بیشتر از شاهد بوده است. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد که مقدار تبخیر-تعرق تحت دامنه های مختلف تفاوت معنی داری در سطح پنج درصد با هم داشته ، مجموع تبخیر-تعرق حوضه های نمونه و شاهد در دامنه های شمال غربی به ترتیب 229 و 226 میلی متر، در دامنه های شرقی به ترتیب 207 و 171 و در دامنه های جنوب شرقی به ترتیب 109 و 80 میلی متر بوده است.