نقش تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی های رواناب و سیل خیزی در حوضه آبریز دوآب

تخریب جنگل و مراتع، تجاوز به حریم و بستر رودخانه و سیل‏خیز بودن حوضه آبریز دوآب طی سالیان اخیر به خصوص سیل فرودین 1398، احتمال تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‏ های سیلاب را مطرح می‏کند. هدف از انجام مطالعه حاضر، ارزیابی تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر سیل خیزی حوضه آبریز دوآب با استفاده از مدل HEC- HMS، است. به این منظور، ابتدا نقشه کاربری اراضی حوضه آبریز دوآب برای سال‏های 1374 و 1398 تهیه شد. برای محاسبه‏ تلفات اولیه بارش و ارتفاع رواناب حوضه، از روش SCS و برای روندیابی سیل از روش ماسکینگام استفاده شد. به ‏منظور بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‏های سیل، داده‏های بارش و دبی سال آبی 1397 در مدل ایجادشده با شرایط کاربری اراضی سال 1374 اجرا شد. ارزیابی نقشه ‏های کاربری اراضی، بیانگر کاهش مساحت اراضی جنگل و مراتع به میزان 71/56 و 25/28 کیلومترمربع معادل 39/7 و 68/3 درصد کل مساحت حوضه و اراضی زراعی دیم، آبی و مناطق مسکونی به ترتیب 30/58، 88/19 و 78/6 کیلومترمربع معادل 60/7، 59/2 و 89/0 درصد افزایش داشته‏اند. همچنین، شماره منحنی (CN) به طور میانگین از 60/64 به 80/76 افزایش یافته است. نتایج به دست آمده از این مقایسه نشان داد اوج رواناب به طور میانگین 46/15درصد و حجم رواناب حدود 74/19 درصد افزایش یافته است. این مطلب بیانگر کاهش مقدار تلفات اولیه بارش و افزایش رواناب است. بنابراین، می‏توان گفت که تغییرات کاربری اراضی در حوضه آبریز دوآب موجب افزایش اوج و حجم رواناب شده و در نهایت، به افزایش سیل‏خیزی در این حوضه منجر شده است.