آثار سیاست‏های قیمتی و غیرقیمتی آب آبیاری بر الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان بخش شهداد

کاهش نزولات جوی و استحصال بی‏رویه از منابع آب زیرزمینی دشت شهداد سبب تغییرات شدید در نظام بهره ‏برداری از منابع آب منطقه شده است. آب یکی از مهم‏ترین نهاده ‏ها برای تولید محصولات کشاورزی به‏ شمار می‏رود و مدیریت کارآی این نهاده‏ی کمیاب یکی از زمینه‏ های مهم توسعه کشاورزی محسوب می‏شود. لذا هدف این مطالعه، شناسایی اثرات سیاست‏های قیمتی و غیرقیمتی آب آبیاری بر الگوی‏ کشت و سود ناخالص کشاورزان بخش شهداد از توابع شهرستان کرمان است. سیاست‏ قیمتی آب آبیاری (افزایش هزینه ‏های استحصال آب از طریق افزایش هزینه برق مصرفی) تحت سناریوهای 25، 50، 75 و100 درصد و سیاست غیرقیمتی آب آبیاری (کاهش آب در دسترس کشاورزان) با پیش فرض‏های، 5، 10 و 15 درصد در نظر گرفته شد. به‏ منظور تحقق اهداف مطالعه، از مدل برنامه‏ ریزی ریاضی مثبت با تابع هزینه درجه دوم و تابع تولید با کشش جانشینی ثابت استفاده شد. داده ‏های مورد نیاز با استفاده از روش نمونه ‏گیری تصادفی ساده و تکمیل 106 پرسش‏نامه در سال زراعی 96-1395 جمع‏آوری گردید. نتایج به ‏دست آمده نشان داد که با اتخاذ سیاست قیمتی آب آبیاری، سطح زیرکشت محصولاتی که مصرف آب کمتری دارند، افزایش و سطح زیرکشت سایر محصولات منتخب، کاهش می‏یابد. سود ناخالص مدل تحت سناریو 100 درصد افزایش هزینه‏ های استحصال آب، 26 درصد کاهش خواهد یافت. اتخاذ سیاست غیرقیمتی آب آبیاری تحت سناریوی 15 درصد، سبب کاهش سطح زیرکشت همه‏ی محصولات منتخب می‏شود و با اعمال این سناریو، سود ناخالص مدل، 48 درصد کاهش می‏یابد. بنابراین اتخاذ سیاست‏های مکمل مانند افزایش قیمت محصولات، استفاده از ارقام با عملکرد بالا و به ‏کارگیری سیستم ‏های نوین آبیاری هم‏زمان با اجرای این سیاست، توصیه می‏شود.