تاثیر تاریخ‎های مختلف کاشت و تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب زیره سبز (Cuminum cyminum L.) در شرایط کم‎آبیاری در مشهد

به منظور بررسی تاثیر سطوح آبیاری، تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه دارویی زیره سبز آزمایشی در سال زراعی 1397-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح آبیاری 100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی، سه تاریخ کاشت در ماه های آذر، اسفند و فروردین به عنوان عامل فرعی و دو تراکم کاشت 40 و 80 بوته در مترمربع عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد آبیاری کامل زیره سبز در آذر ماه با تراکم 80 بوته در مترمربع دارای بیشترین تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و عملکرد دانه بود. در حالی که در شرایط مشابه با کاهش تراکم، وزن 100 دانه و وزن تک بوته افزایش و کارایی مصرف آب کاهش یافت. تیمارهای آبیاری 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی در فروردین ماه با تراکم 40 بوته در متر مربع به ترتیب با کاهش 77/53 و 20/52 درصدی عملکرد دانه نسبت به کاشت آن در آذر ماه با آبیاری کامل و تراکم 80 بوته در مترمربع، دارای کمترین مقدار بود. همچنین، سطوح آبیاری 100 و 75 درصد ظرفیت زراعی در ماه های اسفند و فروردین با تراکم 80 بوته در مترمربع به ترتیب علی رغم کاهش 83/12، 24/29، 43/21 و 11/35 درصدی عملکرد دانه نسبت به کاشت در آذر ماه با آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی و تراکم مشابه، دارای بیشترین کارایی مصرف آب بودند. بنابراین، با افزایش تراکم بوته در واحد سطح همراه با آبیاری متوسط (75 درصد ظرفیت زراعی) در کشت های دیر هنگام (اسفند و فروردین) می توان تا حدودی کاهش عملکرد دانه زیره سبز را با افزایش کارایی مصرف آب جبران نمود.