واکاوی رخداد و الگوهای همدید موج های سرمایی ایران

موج‏های سرمایی از رویدادهای فرین دمایی هستند که در آن‏ها مقادیر غیرمعمول دمای کمینه مشاهده می‏شود. این موج‏ها در دوره سرد سرما و در دوره گرم سال خنکی هوا را در پی خواهند داشت. هدف از پژوهش حاضر مطالعه موج‏های سرمایی- خنک ایران و تحلیل همدید الگوهای گردشی ایجادکننده آن است. ازاین ‏رو، با استفاده از داده ‏های کمینه دمای روزانه (ERA-Interim -ECMWF) در دوره 2004-2013 و محاسبه نمره استاندارد آن‏ها، ناهنجاری‏ های کمتر از 1- به ‏عنوان روزهای دارای موج سرمایی و خنک شناسایی شد. با استفاده از داده ‏های فشار تراز دریا در روزهای دارای موج‏های سرما و خنک و همچنین روش تحلیل خوشه‏ ای سلسله‏ مراتبی، پنج خوشه به‏ عنوان الگوهای بهاره، تابستانه، پاییزه، اواخر پاییز- اوایل زمستان، و زمستانه استخراج شد. موج ‏های سرمایی و خنک ایران در بیشتر موارد از فرارفت هوای سرد از طریق جریانات ورودی از سمت شمال، شمال ‏‏شرق، و شمال‏ غرب ناشی می‏شوند. این جریانات حاصل استقرار پرفشار بر روی سرزمین ‏های همسایه های شمالی از شمال دریای سیاه تا شمال‏ شرق دریای خزر هستند. در الگوهای اول و دوم (بهاره و تابستانه)، علاوه بر وجود سامانه‏ های پرفشار در موقعیت‏ های ذکرشده، شیب فشاری ناشی از حضور کم ‏فشارهای سطحی در نیمه جنوبی در این زمان جریانات شمالی را سبب شده است.