شعارهای عاشورایی از منظر دانش های حدیثی؛ گونه ها و خاستگاه ها

به پیام های نمادین و برگرفته از بیانات امام حسین (ع) یا فرهنگ غنی مستفاد از قیام حسینی، «شعارهای عاشورایی» اطلاق می شود. این شعارها در آثار تاریخی، مقاتل و سیره امامان (ع) ملاحظه می شود؛ اما تاکنون خاستگاه ها و گونه های آن با ابزار علمی مورد مداقه قرار نگرفته است. به جهت درهم آمیختگی شعارهای مستند و غیرقابل استناد در نقل های مربوط به واقعه عاشورا، شناخت گونه های این شعارها و سنجش آن ها به منظور بهره وری بیشتر فردی و اجتماعی، ضروری است؛ چه، با مطالعه در زمینه پیدایش و تطور شعارهای عاشورایی درمی یابیم که پاره ای از این شعارها دارای منشا سیاسی، عرفانی یا اخلاقی است. «شعارهای عاشورایی» در میان منابع دینی، بیشترین تقارب را با حدیث و بیشترین قابلیت سنجش را با معیارهای ثابت شده در علوم حدیث دارا هستند؛ لذا با کاربست اصول این علوم، می توان به صحت و میزان اصالت آن ها دست یافت. این شعارها با اعمال آموزه های دانش های حدیثی بدین گونه قابل طبقه بندی اند: 1. شعارهایی که در آن، نقل، صحیحا به لفظ و معنا صورت گرفته و انتساب آن ها به امام حسین (ع) به مثابه خبر صحیح است؛ 2. شعارهایی که در آن، به دلیل وجود متابعات و شواهد، نقل به معنا رخ داده است، ولی ماهیت روایی دارد؛ 3. شعارهایی که نقل به معنا نشده است، ولی مضمون آن ها با روایات صحیح الصدور تایید می شود؛  4. شعارهایی که ساختگی است و به واسطه اطلاق یا عمومیت الفاظ و برخی برداشت های غلط از آن نمی توان پذیرفت که از ناحیه معصوم (ع) صادر شده باشد.