ارزیابی کیفیت آب سطحی تحت تاثیر تغییرات کاربری اراضی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز مهاباد چای)

چالش های جهانی سال های اخیر از جمله خشکسالی ، تغییرات اقلیم، تخریب اراضی، تغییرات کاربری اراضی نه تنها کمیت منابع آب سطحی و زیرزمینی قابل استفاده را تحت تاثیر قرار داده اند، بلکه کیفیت آب سطحی و زیرزمینی را نیز متاثر نموده اند. بدین منظور برای بررسی تغییرات کاربری اراضی بر کیفیت آب سطحی به ترتیب، تصاویر ماه جولای TM ماهواره لندست 5 و داده های کیفیت آب ماه مذکور برای سال های 1992 و 2011 تهیه گردید. برای تهیه و پردازش نقشه کاربری اراضی از الگوریتم حداکثر احتمال در محیط نرم افزار  ENVI 4.8و نرم افزار Arc GIS9.3 استفاده شد. همچنین جهت میزان تفکیک پذیری کاربری ها از شاخص جفریس ماتوسیتا و میزان دقت طبقه بندی از شاخص های ضریب کاپا و صحت کلی استفاده شد. نتایج نشان داد که مقادیر ضرایب کاپا و صحت کلی به ترتیب برای سال 1992، 23/84 و 72/87 درصد بوده و برای سال 2011، 84/93 و 55/95 درصد بوده است. بیشترین تغییرات کاربری اراضی مربوط به کشاورزی دیم و کاربری مسکونی بوده که به ترتیب 46/1 و 45/2 برابر افزایش یافته است. نتایج پارامترهای کیفیت آب نشان داد که مقادیر تغییرات هدایت الکتریکی (EC) و مجموع بار انحلالی (TDS) در طی دوره مورد مطالعه افزایش یافته است و همچنین مقادیر آنها در ایستگاه گرده یعقوب (خروجی حوضه) نسبت به ایستگاه کوتر (در بالا دست حوضه) بیشتر بوده است. دلیل این موضوع را می توان به عبور رودخانه مهاباد چای در فاصله بین ایستگاه کوتر و گرد یعقوب از داخل شهر مهاباد و زمین های کشاورزی پایین دست دانست. می توان نتیجه گرفت که تغییرات کاربری اراضی نقش اساسی در تغییر پارامترهای کیفیت آب سطحی منطقه داشته است و باعث کاهش کیفیت آب رودخانه مهاباد چای طی دوره 1992 تا 2011 شده است.