مسائل و راهکارهای استفاده بهینه و پایدار از منابع آب برای تولیدات دامی با تکیه بر ارتقاء بهره وری آب دامی

تولید محصولات دامی در شرایط کمبودآب و به دلیل بالابودن محتوی آب مجازی آنها، همواره موردمناقشه محافل علمی بوده است. برخی منابع علمی معتقدند که تولید محصولات دامی به دلیل نیاز زیاد آنها به تولید محصولات علوفه ای، به منابع آب کشورهای کم آب، آسیب می زند؛ درحالیکه منابع علمی دیگری براین عقیده اند که در نیاز به آب زیاد برای تولید محصولات دامی اغراق شده و در موارد زیادی «بهره وری آب دامی» با بهره وری آب بعضی محصولات زراعی، به خصوص وقتی که پروتئین حاصله و ارزش تغذیه ای محصولات و یا سایر خدمات دام ملاک قرارگیرند، قابل مقایسه هستند. به هرحال همانند بحث بهره وری آب کشاورزی، حل مسئله تولید دام از منابع آب محدود، درگرو بهبود بهره وری آب دامی است. برحسب تعریف، بهره وری آب دامی عبارت است از نسبت منافع خالص حاصل از محصولات و خدمات مرتبط با دام به میزان آب مصرفی در تولید محصولات دامی. دربحث بهره وری آب دامی هدف، افزایش تعداد دام و یا افزایش میزان تولیدات دامی نیست؛ بلکه هدف اصلی ایجاد فرصت های لازم با همان منافع و با تعداد دام کمتر و تقاضای کمتر آب کشاورزی برای تولید علوفه می باشد. در این مقاله ضمن بررسی دیدگاه های علمی مختلف درخصوص مزیت تولید محصولات دامی در شرایط کمبود منابع آب با درنظرگرفتن بهره وری آب محصولات زراعی و دامی، مفهوم شاخص بهره وری آب دامی و نحوه محاسبه آن، تشریح شده است. سپس مقادیر کمی و ظاهری این شاخص براساس منابع مختلف، ارایه گردیده و منابع خطا، مسایل و چالش های اندازه گیری واقعی آن، تشریح شده است. به طورکلی تولیدات دامی می توانند به عنوان یک روش موثر و یا بالعکس ناکارآمد در تولید غذا برای مردم-بسته به انتخاب مقیاس و سیستمی که دام در آن تولید می شود- تلقی شوند. بررسی ها نشان می دهد که در ایران، ارتباطات لازم در بحث تولید دام با آب مصرفی، به خصوص در سیستم های ترکیبی زراعت-دام و در مقیاس حوضه آبریز، هنوز ایجاد نشده است.