همنوایی اندیشه ی دینی تحول خواه با گفتمان های جهان اسلام تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران

عقاید و ارزش های دینی، نقش مهم در سمت گیری های سیاسی و اجتماعی دارند و سرچشمه ی دگرگونی های بنیادین می باشند. انقلاب ها و حرکت های اجتماعی و سیاسی نیز از این معیارها نشات گرفته و بسیاری از تحولات تاریخ با بهره گیری از اندیشه ی دینی رقم خورده است. اندیشه ی دینی تحول خواه بسیار متفاوت از تحول خواهی غیردینی، در مواجهه با گفتمان های جهان اسلام و از جمله انقلاب اسلامی ایران، است. این گفتمان ها در قالب گفتمان تجدید حیات طلبی در جهان اسلام، گفتمان تحول خواهی اجتماعی و سیاسی در تاریخ معاصر ایران و گفتمان انقلاب اسلامی با محوریت اندیشه های امام خمینی (ره) قابل تبیین است. پرسش این است که آیا اندیشه ی دینی تحول خواه در تکوین و توسعه گفتمان های اصلی در جهان اسلام تاثیرگذار بوده است؟ با توجه به این مفروض که اندیشه ی دینی برای رفع نابسامانی های اجتماعی، بازگشت به اصول راستین اسلامی و تلفیق نوگرایی با ارزش ها و احکام دینی می کوشد و با کنکاش در اندیشه های علماء دینی مبارز، چنین برمی آید که گفتمان های جهان اسلام در راستای آگاهی بخشی دینی و اعتراض نسبت به نابسامانی های اجتماعی و سیاسی فعال بوده است. پس می توان گفت اندیشه ی دینی تحول خواه در یک روند تکاملی، این گفتمان ها و ازجمله گفتمان انقلاب اسلامی ایران را مورد تاثیر خود و تحت الشعاع قرار داده است.