مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط به روش بای پلات (GGE biplot) برای عملکرد دانه در برخی از ژنوتیپ های آفتابگردان

شناخت دقیق ماهیت اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، امکان شناسایی ژنوتیپ های پایدار را برای به نژادگران فراهم می آورد. جهت بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط، 12 ژنوتیپ آفتابگردان در 5 منطقه شامل اراک، بیرجند، کاشمر، کرج و شیراز در سال زراعی 1394 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت و ارزیابی شدند. به منظور تجزیه پایداری عملکرد دانه از روش گرافیکی GGE biplot استفاده شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های Record و Zaria در کرج، ژنوتیپ های SHF81-90 و Sor در بیرجند و کاشمر، ژنوتیپ Gabur در شیراز و Armaverski در اراک دارای بیش ترین پایداری و عملکرد دانه بودند. رتبه بندی محیط ها از بهترین محیط به سمت نامناسب ترین محیط به صورت بیرجند، کاشمر، کرج، اراک و شیراز بود. نمودار رتبه بندی ژنوتیپ ها بر اساس ژنوتیپ ایده آل و همچنین نمودار رتبه بندی ژنوتیپ ها بر اساس میانگین عملکرد و پایداری، نشان داد که ژنوتیپ های SHF81-90، Lakomka و Sor به عنوان برترین و پایدارترین ژنوتیپ ها می باشند. نتایج نمودار بای پلات بررسی روابط بین محیط ها حاکی از همبستگی بالا بین محیط های کرج، کاشمر و بیرجند بود. در این مطالعه مناطق مورد بررسی به چهار محیط بزرگ (ابر محیط) به شرح زیر تقسیم شدند: کرج به عنوان اولین محیط بزرگ، کاشمر و بیرجند به عنوان دومین محیط بزرگ، شیراز به عنوان سومین محیط بزرگ و اراک به عنوان چهارمین محیط بزرگ.