مطالعه تنوع ژنتیکی برخی ارقام جو (Hordeum vulgare L.) با استفاده از نشانگر ریزماهواره و صفات فیزیولوژیک رنگیزه های گیاهی وپرولین تحت تنش سرمای دیررس بهاره

گیاهان اغلب در معرض طیف وسیعی از تنش‏ های غیرزیستی قرار می‏ گیرند که این تنش‏ ها اثرات نامطلوبی بر بقاء، رشد، کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی دارند. سرما یکی از این تنش‏ ها است که نوع سرمای دیررس بهاره آن، می ‏تواند کشت غلات را در طول دوره زایشی با خسارت بزرگی مواجه سازد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر تنش سرمای بهاره روی صفات فیزیولوژیک مرتبط با تحمل به تنش، شامل اسیدآمینه پرولین و رنگیزه ‏های گیاهی (کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کارتنویید) در مرحله زایشی بود. بدین منظور آزمایشی در شرایط کنترل شده (گلخانه) با مدل تجزیه مرکب بر پایه طرح کاملا تصادفی که شامل چهار محیط (سطوح دمایی شاهد C°8+، C°2+، C°0 و C°2-)، 20 رقم جو زراعی در سه تکرار، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 96-95 انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که سطوح تنش سرما، رقم و اثر متقابل رقم در سرما برای تمامی صفات در سطح احتمال 1% معنی‏دار بود. . ارقام متحمل به سرما، میزان پرولین (رقم جلگه)، رنگیزه ‏های گیاهی (یوسف و نیک) بالاتری را در سطوح مختلف تنش سرما داشتند. جهت تعیین روابط ژنتیکی بین ارقام تجزیه خوشه ‏ای به روش Ward با استفاده از ضریب مربع فاصله اقلیدسی انجام و ارقام مورد بررسی در سطوح شاهد و تنش شدید (C°2-) هر کدام به پنج گروه تقسیم شدند که ارقام متحمل در یک گروه قرار گرفتند. برای بررسی تنوع ژنتیکی در بخش مولکولی از 12 جفت آغازگر چندشکل ریزماهواره استفاده شد. میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی برابر 38/0 برآورد شد. ارقام با ضریب تشابه دایس و روش تجزیه خوشه‏ ای با مدل UPGMA گروه‏ بندی شدند و 20 رقم جو زراعی در چهار گروه قرار گرفتند. نتایج تجزیه ارتباطی با استفاده از تجزیه رگرسیون گام به گام، حاکی از ارتباط بالای (بالاترین ضریب تبیین)، نشانگر Bmag0337 (43/0=R2) با صفت پرولین، نشانگر  Bmac0518 (29/0=R2) با صفات کلروفیل a و کلروفیل کل، نشانگر EBmac0602  (15/0=R2) با صفت کلروفیل b، و نشانگر Bmag0375  (44/0=R2) با صفت کارتنویید بود.