تبیین معیارهای حیات مبتنی بر علم بیونیک در برنامه ریزی و طراحی سکونتگاه های انسانی

طبیعت طی میلیاردها سال به سعی و خطا پرداخته و در این مدت فقط کارآمدترین ساختارهای طبیعی باقی مانده ‏اند که می‏توانند با واسطه علم بیونیک منبع الهام انسان و راه‏ گشای چالش‏های انسانی باشند. از طرفی، سکونتگاه‏ های انسانی، به‏ عنوان مهم‏ترین و عمده‏ترین بخش از زیستگاه ‏های انسانی، با وجود فناوری‏های پیشرفته، در مقایسه با گذشته کیفیت مطلوبی ندارند. از این رو، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که معیارهای حیات بر مبنای اصول علم بیونیک به‏ منظور استفاده در برنامه‏ ریزی و طراحی سکونتگاه ‏های انسانی چیست؟ برای پاسخ به این پرسش ضروری است اصول علم بیونیک شناخته شود تا بتوان با نگاه عمیق‏تر در سیستم‏های زنده کیفیات ویژه و حیات را به سکونتگاه ‏های انسانی بازگرداند. پژوهش حاضر براساس هدف بنیادی است که به روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده ‏است. در بخش اول نظریه ‏های پایه به روش کتابخانه‏ ای جمع‏ آوری و متناسب با هدف و در جهت شکل‏ گیری چارچوب نظری پژوهش به روش استدلال منطقی تجزیه و تحلیل شده‏ است. در ادامه، با استفاده از روش دلفی و طی سه راند پیمایشی متوالی معیارهای حیات جمع ‏آوری، دسته ‏بندی، تعدیل، تلخیص، رتبه ‏بندی، و عرضه شده‏ اند. نتایج پژوهش نشان می‏دهد حیات کیفیت ویژه‏ای از طبیعت است که هم به جاندار هم بی‏جان اطلاق می‏شود و دارای مراتب و ترازهای مختلف و قابل اندازه‏ گیری است. معیارهای حیات در قالب چهار معیار اصلی (مجموعیت، تکامل، سازگاری، بهینه‏ سازی)، یک معیار بنیادی (نظم)، و دو معیار مکمل (نفوذپذیری و مرکز نیرومند) عرضه شده‏اند که حیات‏بخشی به سکونتگاه‏ های انسانی فقط در پرتو توجه به همه معیارها محقق می‏شود.