سنگ‏ های آتشفشانی کرتاسه پسین منطقه تالش (البرز باختری): تنوع شیمیایی، شرایط تبلور، هیگرومتری و خاستگاه زمین ساختی

در منطقه تالش (البرز باختری) مجموعه ستبر رسوبی- آتشفشانی در محیطی ساحلی- دلتایی به سن کرتاسه پسین پدید آمده است. مجموعه سنگ‏ های آتشفشانی دربرگیرنده واحدهای آذرآواری (توف‏ ها)، روانه‏ های گدازه (بالشی و توده‏ ای) و دایک‏ های بازیک هستند. بیشتر روانه‏ ها ترکیب بازالتی دارند. از دیدگاه سنگ‏ نگاری، بازالت‏ ها تنوع دارند و دربردارنده بازالت‏ های پلاژیوکلاز- فیریک و کلینوپیروکسن- فیریک هستند. از دیدگاه ترکیبی، کلینوپیروکسن‏ ها در گستره اوژیت تا دیوپسید جای می‏ گیرند. بیشتر پلاژیوکلازها نیز در گستره لابرادوریت تا بیتونیت هستند. در این پژوهش، دما- فشارسنجی و هیگرومتری برپایه ترکیب کلینوپیروکسن انجام شده است. داده های به دست آمده از دماسنجی نمونه‏ های گوناگون بازه دمایی 1000 تا 1200 درجه سانتیگراد را نشان می دهند. همچنین، داده های به دست آمده از فشارسنجی نشان دهنده فشار کمتر از 5/2 کیلوبار و فشار 5/2 تا 6 کیلوبار هستند. این فشارها با تبلور در ژرفای پوسته بالایی تا پوسته میانی قاره‏ ای (<10 تا 22 کیلومتر) هم ارز هستند. همچنین، از دیدگاه شیمی مذاب مادر و سری ماگمایی، داده‏ های شیمیایی کلینوپیروکسن و سنگ کل دو گروه سنگی (سری های آلکالن و ساب‏ آلکالن) را نشان می دهند. بررسی های هیگرومتری بازالت‏ های آلکالن و ساب‏ آلکالن به ترتیب مقدار آب برابربا 7/2 تا 97/2 و 97/2 تا 53/3 درصدوزنی را نشان می‏ دهند. از دیدگاه جایگاه زمین ساختی، بازالت‏ های آلکالن چه بسا با سازوکار زمین ساخت کششی و بالاآمدن سست کره و یا یک پلوم/نقطه داغ گوشته‏ ای مرتبط باشند؛ اما مذاب‏ های ساب‏ آلکالن پیامد ماگماتیسم کمانی وابسته به فرورانش پهنه ای اقیانوسی به زیر البرز باختری یا شاخه‏ ای از نیوتتیس به زیر مرز جنوبی اوراسیا پدید آمده اند.