بررسی باستان‌شناختی منطقۀ سفیدکوه مکران با رویکرد قوم‌باستان‌شناسی

مطالعات قوم باستان شناسی امروزه یکی از ارکان اصلی پژوهش های باستان شناسی است و اهمیت زیادی دارد. قوم باستان شناسی با به کارگیری روندهایی شروع به تطبیق و مقایسه یافته های ایستای باستان شناسی و یافته های پویای مردم شناسی، بسط و ربط دادن آنها باهم و شرایط محیطی می کند و از مطالعه این فرایند به منظور شناخت هرچه بهتر جوامع انسانی در گذشته کمک می گیرد. جنوب شرق ایران یکی از مناطق حایز اهمیت در تعاملات فرهنگی با مناطق دره سند، بین النهرین، فلات ایران و نوار ساحلی جنوب ایران بوده است؛ این منطقه به دلیل دارابودن اقلیمی مرطوب و حاره ای، کوهستان های صعب العبور و صحراهای خشک به هندوستان کوچک مشهور است. پژوهش پیش رو در منطقه سفیدکوه واقع در شهرستان نیکشهر، بخش بنت استان سیستان بلوچستان انجام شده است. این منطقه سکونتگاه جوامعی با الگوی استقراری نیمه یکجانشین در قالب دهکده های پراکنده و منسجم با الگوی قرارگیری خاص در کنار رودخانه ها یا دشت های میان کوهی است که از الگوی معماری مدور، بیضی به طور منسجم و راست‎ گوشه به صورت محدود تبعیت می کند. الگوی معیشت این جوامع بسیار گسترده است و برمبنای کشاورزی، باغداری، دامداری، شکارگری، گردآوری غذا، تجارت و کارگری استوار است و از الگوهای فرهنگی و اقتصادی و مناسبات سیاسی و اجتماعی منحصربه فردی پیروی می کنند که به دوران پیش از تاریخ شباهت دارد. دو هدف مجزا و البته مرتبط در این پژوهش موردنظر قرار گرفت: مرحله اول، بررسی و شناسایی محوطه های باستانی منطقه و مرحله دوم، بررسی مردم شناسی جوامع زنده کنونی. در این پژوهش تداوم الگوهای استقراری جوامع مورد مطالعه و نیز شناسایی و ثبت تمامی الگوهای زیستی و فرهنگی استقرارهای زنده در منطقه سفیدکوه مکران (بلوچستان) بررسی شد. در نهایت، با به کارگیری رویکردهای قوم باستان شناسی میزان شباهت و تفاوت جوامع موردنظر با جوامع پیش از تاریخ (منحصرا فراپارینه سنگی، نوسنگی، مس و سنگ) سنجیده شد که نهایتا منجر به آگاهی بهتر از فرهنگ های باستانی و خاص منطقه شد.