تأثیر چرای شدید دام بر تغییرات کربن آلی خاک در مراتع استان کرمانشاه

چرای شدید دام، پارامتر مهمی در تخریب پوشش گیاهی و خاک مراتع است که پیامد آن فرسایش خاک، سیلاب و مرگ مرتع است. هدف از نوشتار پیش رو بررسی تاثیر چرای شدید و خارج از فصل بر تغییرات کربن آلی ذخیره در خاک در سه حوضه آبخیز گردنه عین الکش، روستای سیاه کمر و سرفیروزآباد استان کرمانشاه است. مشخصات خاک، پوشش گیاهی و مدیریتی هریک به وسیله عملیات میدانی در سه منطقه نمونه برداری اندازه گیری شد. نمونه برداری خاک از لایه صفر تا بیست سانتی متر انجام و 24 نمونه خاک در مرتع تحت چرای شدید و شاهد (مرتع حفاظت‌شده) برداشت شد. نمونه های خاک پس از خشک شدن در هوای آزاد و عبور از الک دو میلی متر مورد آزمایش‌های بافت خاک (به روش هیدرومتر)، آهک (به روش تیتراسیون با سود یک نرمال)، اسیدیته (گل اشباع)، هدایت الکتریکی (گل اشباع) و کربن آلی خاک (به روش والکلی و بلاک) قرار گرفتند. پردازش آماری داده‌ها نشان داد که متوسط کربن آلی مراتع حفاظت‌شده (12/3%) در مقایسه با مراتع تحت چرای شدید (16/1%) حدود 2% بیشتر بود؛ همچنین تجزیه آماری پیرسون بین کربن آلی و اندازه خاکدانه ها در مراتع حفاظت‌شده و تحت چرای شدید دام (در سطح 05/0) بیانگر وجود رابطه معنی‌داری است؛ به طوری که مقدار کربن آلی با خاکدانه های 5-2 و 2-1 میلی متری رابطه ای مستقیم دارد و با افزایش مقدار کربن ذخیره خاک، فراوانی اندازه خاکدانه های بزرگ خاک افزایش می‌یابد؛ یعنی با افزایش مقدار کربن آلی خاک، فراوانی خاکدانه‌های کوچک کاهش می‌یابد؛ بنابراین مدیریت نامناسب اراضی مرتعی منجر به تخریب خاک ازطریق کاهش کربن آلی و پس از آن تغییر اندازه خاکدانه می شود که پیامد آن آسیب‌پذیری خاک درمقابل فرسایش است.