تعیین ضرایب حساسیت و بهترین تابع تولید آب - شوری - عملکرد شلغم در منطقه کاشمر

در راستای سازگاری با کم آبی راهکارهای مختلفی قابل پیشنهاد و اجرا است که از آن جمله می توان اتخاذ سیاست های مناسب، جهت بهینه سازی مصرف آب، از طریق تعیین توابع بهینه تولید را ذکر نمود. کم آبی و کاهش کیفیت منابع آب و خاک در کشور، از عوامل اصلی کاهش تولید می باشد از این رو، این تحقیق به منظور تعیین ضرایب حساسیت گیاه و تابع بهینه تولید آب- شوری- عملکرد برای شلغم، در کاشمر اجرا گردید. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار شامل دو فاکتور شوری و آب آبیاری اعمال شد. چهار سطح شوری آب آبیاری شامل (آب شرب) 7/0= S1، 4= S2، 8= S3 و 12= S4 دسی زیمنس بر متر و سه سطح آب آبیاری شامل آبیاری کامل (100% نیاز آبی)= W1، W1 75%= W2 و W1 50%= W3 بود که در یک خاک با بافت لومی شنی اعمال شدند. داده های عملکرد بر فرم های مختلف توابع تولید (خطی ساده، خطی لگاریتمی، درجه دوم و نمایی) برازش داده شد و پس از آنالیز حساسیت، تابع بهینه تولید شلغم تعیین گردید. سپس مقادیر کارآیی مصرف آب و ضرایب حساسیت گیاه تعیین شد. نتایج آنالیز حساسیت نشان داد که تابع تولید درجه دوم برای شلغم به عنوان تابع بهینه تولید، قابل توصیه می باشد. بررسی مقادیر حداکثر خطا (ME) نشان داد که بیش ترین خطا مربوط به توابع لگاریتمی و خطی ساده می باشد. تیمار شاهد (W1S1) و تیمار W2S1 (75% نیاز آبی) به ترتیب با 66/6 و 42/7 کیلوگرم بر مترمکعب پربازده ترین سطوح آبیاری می باشند، اما با افزایش تنش خشکی و شوری بهره وری آب کاهش یافت. مقدار متوسط ضریب Ky در شرایط تنش توامان شوری و خشکی برابر با 73/1 محاسبه شد. همچنین ضریب حساسیت گیاه (Ks) با افزایش تنش شوری و خشکی کاهش یافت که کمترین مقدار آن (5/0) مربوط به تیمار W3S4 می باشد. منحنی های هم محصول نشان می دهند که با افزایش میزان آبیاری، می توان از آب آبیاری با شوری بالاتری در آبیاری شلغم استفاده نمود، به نحوی که عملکرد نیز تغییر نکند.