تأثیر یادگیری الکترونیکی تعاملی بر دانش پرستاران مراقبت ویژه ICU در زمینه بیماری دلیریوم

دلیریوم یکی از حادترین و رایج ترین اختلالات شناختی با علل پیچیده در میان بیماران بستری در بیمارستان می باشد که امروزه به عنوان یکی از معضلات شایع در بین بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه در سراسر جهان محسوب می شود. از آن جا که بیماران بستری در این بخش ها در معرض بسیاری از بیماری های فیزیولوژیک تهدیدکننده زندگی قرار داشته و با چالش های بسیاری دست به گریبانند، موجب گردیده تا روند مراقبت از این بیماران برای پرستاران بسیار دشوار باشد. این امر موجب شده است تا مدیریت دلیریوم را به عنوان یکی از اجزای مهم مراقبت معمول در این بیماران برای پرستاران بخش های مراقبت ویژه بسیار سخت و طاقت فرسا نماید. بالا بودن میزان ابتلا و شیوع این اختلال در بخش های مراقبت ویژه، هر ساله هزینه های زیادی را بر سیستم بهداشتی و درمانی کشورها و فشار مراقبتی زیادی را بر پرستاران تحمیل می نماید و در نهایت منجر به بروز پیامدهای متعدد زیان باری در افراد مبتلا می گردد. علیرغم اهمیت این سندرم و در دسترس بودن ابزارهای گوناگون غربالگری آن، مراقبت از این بیماران توسط پرستاران در سطح پایینی قرار دارد. از آن جایی که تیم پرستاری به عنوان یکی از اعضای کلیدی و مهم در بخش های مراقبت ویژه بوده و به طور دایم با بیماران در ارتباط هستند، می توانند نقش مهمی در پیشگیری و پیامدهای بالینی و مدیریت این اختلال ایفاء نمایند زیرا راهبردهای جلوگیری از بروز و ابتلا به دلیریوم یا کوتاه شدن مدت آن با توجه به نوع مراقبت های ارایه شده توسط این گروه حرفه ای که به صورت تمام وقت بر بالین بیماران بدحال مراقبت های لازم را انجام می دهند، بسیار موثر می باشد. یکی از عوامل مرتبط با مراقبت ضعیف در بین پرستاران، کمبود دانش کافی و موثر برای شناسایی دلیریوم است. بنابراین افزایش دانش آن ها می تواند به شناسایی به موقع و مدیریت صحیح و بهینه این اختلال کمک نموده و در نهایت به جلوگیری از بروز عوارض پایدار، ناتوانی و دمانس مغزی، اقامت طولانی مدت در بخش ویژه یا بیمارستان و کاهش مرگ کمک نماید. اگرچه آموزش به عنوان یک عامل مهم از راهبردهای پیشگیری و درمان دلیریوم شناخته شده است، نوع و شیوه یادگیری و یاددهی و استفاده از روش های مختلف برای آموزش پرستاران در مورد دلیریوم نیز می تواند در این امر تاثیرگذار باشد. امروزه پیشرفت های روزافزون در امر تکنولوژی آموزشی، موجب جایگزینی استفاده از روش های نوین به جای روش های سنتی شده است. به دلیل دسترسی آسان به محتوای آموزشی و استفاده از مکانیسم بازخورد تعاملی یادگیری الکترونیکی تعاملی به عنوان یک رویکرد جایگزین جهت آموزش به گروه های بزرگ توصیف شده و روشی انعطاف پذیرو مقرون به صرفه تر از روش های آموزش سنتی را ارایه می دهد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر یادگیری الکترونیک تعاملی بر دانش پرستاران مراقبت ویژه درخصوص دلیریوم صورت گرفت.

این مطالعه نیمه تجربی به روش پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بر روی 88 پرستار شاغل در بخش های مراقبت های ویژه دو بیمارستان آموزشی منتخب دانشگاه علوم پزشکی لرستان در سال 1398 که به روش تمام شماری انتخاب شدند، انجام گرفت. در پژوهش حاضر به روش تمام شماری با توجه به معیار های ورود پرستاران از جامعه مورد پژوهش وارد مطالعه شدند و پس از کسب رضایت آگاهانه از نمونه های پژوهش، بیمارستان شهید رحیمی به عنوان گروه مداخله و بیمارستان شهداء عشایر به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. به منظور جلوگیری از آلودگی یک بیمارستان به عنوان مداخله و دیگری به عنوان کنترل انتخاب شدند. مداخله شامل استفاده از محتوای یادگیری الکترونیکی تعاملی به صورت چهار خروجی نرم افزار Story line با موضوعات تعریف دلیریوم، ویژگی های آن، علایم بالینی، انواع دلیریوم به مدت 16 دقیقه، عوامل مستعد کننده و تسریع کننده بیماری و راه های پیشگیری به مدت 20 دقیقه، درمان به مدت 23 دقیقه و راهبردهای تشخیص و ابزارهای غربالگری بیماری به مدت 22 دقیقه به انضمام سیوالات مرتبط با هر بخش بود. محتوای آموزشی بر روی سایت بیمارستانی که به عنوان محیط مداخله در نظر گرفته شده بارگذاری و لینک آن به مدت دو ماه در اختیار پرستاران گروه مداخله قرار گرفت بلافاصله قبل و دو ماه پس از ورود به مطالعه، داده ها با استفاده از پرسشنامه دانش پرستاران در مورد دلیریوم (DKQ) در دو گروه سنجیده شد. پس از جمع آوری داده ها، تحلیل آن ها با استفاده از آزمون تی مستقل، تی زوجی، مجذور کای اسکویر، آزمون دقیق فیشر و اندازه اثر در نرم افزار  SPSSنسخه 16 انجام شد.

 نتایج پژوهش نشان داد که نمرات دانش پرستاران ICU و ابعاد آن پس از یادگیری به شیوه الکترونیکی تعاملی در گروه مداخله به طور معنی داری در مقایسه با گروه کنترل بالاتر بود (001/0<p). در صورتی که در گروه کنترل اختلاف نمرات بعد از یادگیری به شیوه الکترونیکی تعاملی نسبت به قبل از آن معنی دار نبود (05/0<P). در کل اندازه اثر آموزش به شیوه الکترونیک تعاملی بر دانش گروه مداخله (22/2 و 29/1) 75/1 بود که نشان دهنده تاثیر زیاد آموزش بر افزایش دانش پرستاران گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل بود. همچنین تغییرات نمره کل دانش در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل بیشتر بود بدین معنا که آموزش توانسته است دانش پرستاران را افزایش دهد. اندازه اثر بالاتر از 8/0 بعد از مداخله در کل و زیرمقیاس های دانش حاکی از تاثیر زیاد یادگیری الکترونیکی تعاملی بر افزایش دانش در مورد دلیریوم و زیر مقیاس های آن در پرستاران مورد مطالعه بود.

 نتایج حاصل از پژوهش نشان دهنده تاثیر مثبت استفاده از آموزش به شیوه الکترونیک تعاملی بر دانش پرستاران گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل شاغل در بخش های مراقبت ویژه محیط های پژوهش در این مطالعه بود. با توجه به نتایج پژوهش، استفاده از یادگیری به شیوه الکترونیک تعاملی بر دانش پرستاران شاغل در بخش های ICU موثر بود. بنابراین استفاده از این روش آموزشی برای آموزش کارکنان سلامت به ویژه پرستاران و نیز دانشجویان پرستاری پیشنهاد می شود. با وجود این امر که تغییرات نمره دانش در کل و نیز زیرمقیاس بروز علایم، نشانه ها و پیامدهای دلیریوم در دو گروه مثبت بود، اما این افزایش نمره درگروه مداخله طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود که می تواند مرتبط با یادگیری الکترونیک تعاملی باشد. هر چند کاهش نمره دانش در دو حیطه عوامل خطر و علل بروز دلیریوم و استراتژی های مدیریت و پیشگیری از بروز بیماری در گروه کنترل مشاهده شد اما در گروه مداخله تغییرات نمره دانش بعد از آموزش در این دو حیطه افزایش داشته است. می توان گفت کاهش نمره دانش در گروه کنترل ممکن است به عدم گذراندن یادگیری الکترونیک تعاملی مرتبط باشد و افزایش نمره در گروه مداخله نیز بر اثر یادگیری به شیوه الکترونیک تعاملی بوده است.