بررسي و نقد گزارش‌هاي بَدء‌الوحي با تأكيد بر نقش حضرت خديجه عليه السلام

بدء الوحی از پدیده های مهم مربوط به نزول وحی است که دو نکته در آن مورد توجه است: چگونگی مواجهه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم با امین وحی و تایید حضرت خدیجه علیه السلام درباره پیامبری آن حضرت. در این باره شاهد تناقضاتی درون متنی بین گزارش ها و تعارض آنها با مبانی قرآنی هستیم که کشف حقیقت، نیازمند نقد و بررسی سندی و دلالی روایات است. در این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی، به اعتبار سنجی محتوایی و سندی این گزارش ها درباره چگونگی مواجهه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و چرایی اعطای نقش تاییدکنندگی به حضرت خدیجه علیه السلام پرداخته می شود. در این باره، روایتی در تفسیر منسوب به امام عسکری علیه السلام موجود است که به لحاظ سندی براساس دیدگاه مبنایی درباره این تفسیر باید داوری شود؛ اما به لحاظ محتوایی، دارای مضامین عالی و منطبق با مبانی شیعی است. از صحابه و تابعین نیز دو دسته گزارش وجود دارد که تنها گزارش های جابربن عبدالله از نظر سندی و دلالی معتبرند و مابقی از نظر سندی ضعیف و از نظر دلالی متناقض با یکدیگر و متعارض با مبانی قرآنی و روایی اند. همچنین روشن شد که دو عامل موجب برجسته سازی نقش حضرت خدیجه علیه السلام در این جریان شده است: 1. جایگاه ایشان که مطالب هرچند ناصحیح درباره ایشان را باورپذیرتر می کند؛ 2. آل زبیر، که عموزادگان آن حضرت بودند، با تکریم ایشان به ارتقای منزلت خویش در تاریخ اسلام می پرداختند.