بررسی سندی- متنی روایت «الایمان معرفه بالقلب...» و نا استواری رویکرد ابن حبان

پاره ای از احادیث امام رضا (ع) به رغم فرازمندی، محل اختلاف محدثان اهل سنت واقع شده است. از زمره این احادیث، حدیث «الإیمان معرفه بالقلب و إقرار باللسان وعمل بالارکان» است که توسط إبن ابی داوود سجستانی نقل و مورد قبول قرار گرفته، اما ابن حبان بستی، آن را بی پایه شمرده است. ارزیابی رجالی سند حدیث مذکور و دستیابی به پیام آن، موضوع مقاله حاضر است. رهاورد محققان این جستار حاکی است گرچه این حدیث، فاقد وثوق سندی است، اما از وثاقت صدوری و محتوایی برخوردار است؛ زیرا متن آن به سبب برخورداری از انواع متابعات و شواهد در اوج صحت و بلکه در سطح متواتر معنوی قرار دارد. این حدیث مبین ارکان سه گانه ایمانی است که حیات طیبه را تضمین و باور مرجیه که عمل به فرایض را خارج از حقیقت ایمان تلقی کرده اند، دستخوش چالش می سازد.