بررسی سندی و دلالی حدیث «من رآنی فی المنام فقد رآنی...»

در میان اندیشمندان علوم اسلامی، به اعتبارهای مختلف، حالات و تقسیمات متنوعی برای رویا ذکر شده است که از جمله آن ها، تقسیم رویا به اعتبار شخصی است که در رویا دیده شده است؛ با این توضیح که مطابق روایت مشهور «من رآنی...»، «رویت معصوم در خواب» به دلیل ویژگی خاصی که دارد، با رویت دیگران یا دیگر چیزها متفاوت شمرده شده و ثمرات ویژه ای بر آن مترتب شده است. با وجود این، بسیاری از علما با تشکیک در سند یا مضمون روایت و یا با بیان معارضات عقلی و نقلی، از پذیرش آن امتناع کرده اند. در این جستار سعی شده است به بررسی و نقد نظریات مخالفان حجیت یا مقبولیت این گونه خاص از رویا پرداخته شود. مطابق یافته های این پژوهش، مجموعه روایات رویت معصوم در رویا یا در حد تواتر معنوی است و یا دست کم متظافر است؛ توجیهاتی که برای تاویل محتوا گفته شده، ضعیف و غیرقابل پذیرش است؛ و سرانجام، برخی تعارض های ادعایی واقعی نیست و برخی دیگر، قابل جمع هستند و نوبت به تساقط روایات نمی رسد. روشن است که در مباحثی از این دست، نقد ادله مخالفان، به معنی کاستی و ناکارآمدی ادله است و نه لزوما به معنای پذیرش قول مقابل.