تحمل به خشکی در ژنوتیپ های جو زراعی و وحشی: نقش خصوصیات سیستم ریشه ای

گزارش های متناقضی در زمینه ارتباط بین عملکرد و تحمل به خشکی با ساختار ریشه در گیاهان زراعی وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی عملکرد دانه و صفات ریشه ای (در دو عمق) تحت شرایط مطلوب و تنش خشکی و همچنین بررسی اثر صفات ریشه ای بر عملکرد دانه و تحمل به خشکی در ژنوتیپ های جو زراعی (Hordeum vulgare ssp. vulgare) و وحشی (H. vulgare ssp. spontaneum) انجام شد. در این مطالعه، 30 ژنوتیپ از نظر صفات ریشه ای در آزمایش گلدانی و از نظر صفت عملکرد دانه و تحمل به خشکی در مزرعه طی دو سال متوالی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های دارای وزن خشک، سطح، حجم و طول ریشه و نسبت ریشه به اندام هوایی بیشتر در عمق 30-0 سانتی متر از سیستم ریشه ای گسترده ای در عمق دوم (60-30 سانتی متر) نیز برخوردار بودند. در این مطالعه تنش خشکی منجر به افزایش گسترش سیستم ریشه ای بویژه در اعماق پایین گردید. در هر دو محیط رطوبتی، ژنوتیپ های جو وحشی، Hsp06 و Hsp79 دارای بیشترین مقدار میانگین وزن خشک، سطح، حجم و طول ریشه بودند. نتایج آزمایش مزرعه ای نشان داد که تحت شرایط تنش خشکی اغلب ژنوتیپ های زراعی دارای پتانسیل عملکرد بیشتر، درحالیکه ژنوتیپ های وحشی دارای پایداری عملکرد بالاتری بودند. در شرایط تنش خشکی، ژنوتیپ جو وحشی Hsp71 به عنوان ژنوتیپ ای با پتانسیل عملکرد و پایداری بالا شناخته شد. در شرایط شاهد صفات وزن خشک ریشه و نسبت ریشه به اندام هوایی با عملکرد دانه همبستگی منفی داشتند. تحت شرایط تنش خشکی سطح، طول و حجم ریشه دارای همبستگی مثبت با شاخص پایداری عملکرد بودند. نتایج نشان داد که افزایش عملکرد دانه  در جو الزاما ناشی از گسترش سیستم ریشه ای نمی باشد، گرچه افزایش پایداری عملکرد تحت شرایط تنش خشکی می تواند ناشی از گسترش سیستم ریشه ای باشد.