بررسی اثر تنش خشکی بر بیان ژن های دخیل در بیوسنتز مونوترپن و سزکوئی ترپن ها و ترکیبات اسانس در ریحان

ریحان (Ocimum basillicum L.) یکی از مهم ترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده Lamiaceae است که اسانس آن حاوی ترکیبات ترپنوییدی مهمی مانند مونوترپن و سزکویی ترپن ها می باشد. این ترکیبات به طور وسیعی به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرند.

هدف از این تحقیق، بررسی اثر تنش خشکی بر بیان برخی ژن های دخیل در بیوسنتز مونوترپن و سزکویی ترپن ها و ترکیبات اسانس ریحان بود.

تنش خشکی در سه سطح 100 (شاهد)، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی در مرحله 8-6 برگی اعمال شد. بیان ژن‎هایی از جمله سلینن سنتاز (SES)، بتا- میرسن سنتاز (MES)، گاما- کادینن سنتاز (CDS)، آلفا- زینجبرن سنتاز (ZIS) و ژرانیول سنتاز (GES) و ترکیبات تولید شده توسط این ژن ها در رقم کشکنی لولوی گیاه ریحان، در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تیمار و سه تکرار ارزیابی شد.

تجزیه داده های مربوط به مطالعه بیان ژن ها نشان داد که تنش خشکی 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی بیان ژن GES را به ترتیب 2 و 8/3 برابر، بیان ژن MYS را به ترتیب 16 و 4/17 برابر و بیان ژن ZIS را به ترتیب 31/1 و 41/1 برابر نسبت به کنترل افزایش می دهد در حالی که بیان ژن SES تقریبا ثابت و بیان ژن CDS کاهش یافت.

نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها برای ترکیبات ژرانیول، بتا- میرسین و گاما- کادینن نشان داد تنش خشکی میزان ژرانیول را کاهش، ولی میزان ترکیبات بتا- میرسین و گاما- کادینن را افزایش می دهد همچنین نتایج نشان داد که تغییرات بیان ژن MYS با روند تغییرات بتا- میرسن مطابقت دارد.