تحلیل معنایی گواه‏نمایی در زبان فارسی

گواه‏نمایی مقوله‏ای زبانی است که بر اساس آن، گوینده باید منبع اطلاعات گفته ‏اش را در قالب تکواژ یا عنصری صرفی در جمله بازنمایی و مشخص کند که آیا گوینده، رویداد را دیده، شنیده، استنتاج کرده یا به شکل دیگری کسب کرده است. نگارنده ضمن بررسی نمونه‏ هایی از فارسی گفتاری به بررسی گواه‏نمایی در فارسی امروز پرداخته و به روشی توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسیده است که دست کم برمبنای چند دلیل عمده نمی‏توانیم به وجود گواه‏نمایی در فارسی قایل باشیم: نخست، در فارسی عنصر صرفی اجباری در قالب تکواژ یا واژه ‏بست برای نمایش اختصاصی گواه‏نمایی وجود ندارد؛ دوم، اشاره به منبع اطلاعات نه به کمک ابزارهای صرفی، بلکه از طریق وجه فعل و به کمک «جمله»، آن هم به صورت اختیاری بازنمایی می‏شود؛ سوم، وجه مقوله ‏ای جهانی است، اما گواه‏نمایی ویژه تعداد محدودی از زبان‏هاست؛ چهارم، اگر وجه را از فعل کنار بگذاریم، امکان بازنمایی معنایی این مفهوم به طور کامل از بین می‏رود؛ پنجم، این مقوله در زبان‏های جوامع کوچک و با فرهنگی نه چندان پیشرفته، در قالب نظامی بسیار پیچده‏تر به کار می‏رود.