ارزیابی و تحلیل آماری عوامل مورد استفاده در تحلیل منطقه ای سیلاب و روش های همگنی حوزه های آبخیز در ایران

تحلیل فراوانی منطقه ای سیلاب ابزار توانمندی در برآورد و تحلیل جریان سیل درحوزه های آبخیز می باشد. در این پژوهش، روش های مختلف تحلیل منطقه ای سیلاب و همگن بندی هیدرولوژیکی حوضه ها  که در کشور انجام شده، بررسی شده است. در میان روش های متعدد تعیین همگنی زیرحوضه ها، روش تحلیل خوشه ای به دلیل قابلیت استفاده از تحلیل عاملی برای انتخاب مهمترین عوامل موثر، سادگی امکان لحاظ کردن عوامل متنوع، استقلال پارامترهای موثر، دقت در تفکیک گروه های همگن و مزیت استفاده از توابع تشخیص، مناسب ترین روش است. روش رگرسیون چند متغیره به ویژه آنجا که همگنی حوزه های آبخیز با دقت لازم تعیین شده باشند، کارایی مناسبی در تحلیل منطقه ای سیلاب از خود نشان داده است. روش گشتاورهای خطی به علت دارا بودن دو ویژگی وجود و یکتایی، از کارایی خوبی در تخمین پارامترها و انتخاب توزیع های مناسب آماری برخوردار می باشد. به نحوی که در تحلیل فراوانی منطقه ای سیلاب به ویژه در شرایط مواجه با کمبود آماری یا طول دوره کم و داده های دارای اریب، روش گشتاور خطی نسبت به سایر روش ها عملکرد بهتری دارد. نتایج بررسی و تحلیل نتایج مربوط به روش مدل های سامانه های هوشمند نظیر شبکه های عصبی مصنوعی (ANNS) و منطق فازی، نشان دهنده قابلیت بالا در ایجاد برقراری روابط غیرخطی بین متغیرهای ورودی چندگانه می باشد. نتایج بررسی عوامل مختلف مورد استفاده در روش های تحلیل منطقه ای نشان داد که عوامل فیزیوگرافی بیشترین درصد (72.11) و بعد از آن عوامل اقلیمی با 17.69 و پارامترهای پوشش زمینی با 7.48 درصد مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین، کمینه مشارکت مربوط به عامل هیدرولوژیکی با 2.72 درصد است. از میان پارامترهای فیزیوگرافی، عامل مساحت حوضه با 30.19 درصد مشارکت، بیشترین تاثیرگذاری را در تحلیل منطقه ای سیلاب داشته است. از میان عوامل اقلیمی، بیشترین درصد کاربرد مربوط به عامل متوسط بارندگی سالیانه با 73.08 درصد به دست آمد.