مقایسه نقش سازند زمین شناسی و عوامل توپوگرافی در آستانه های فرسایش خندقی

فرسایش خندقی یکی از خطرناک ترین نوع فرسایش های آبی می باشد، به طوری که در صورت رخداد و گسترش مبارزه با آن بسیار مشکل و هزینه بر است. هدف از انجام این پژوهش که در دو منطقه صحنه و قصرشیرین در استان کرمانشاه انجام یافت، بررسی مقایسه ‏ای برخی از آستانه‏ های فرسایش خندقی بود. نتایج این بررسی نشان داد که تفاوت‏هایی در مشخصات مهم مورفومتری و آستانه توپوگرافی خندق‏های مورد بررسی در دو منطقه به‏دلیل شرایط متفاوت نوع سازند زمین‏ شناسی، توپوگرافی و پوشش گیاهی وجود دارد. سازند مارنی آغاجاری در منطقه قصرشیرین به دلیل پتانسیل زیاد انحلال موجب تشکیل خندق‏های متراکم‏ با هدکت‏های فعال‏تر گردیده است. طول آبراهه اصلی در هر دو کاربری مرتع متوسط و مرتع فقیر در منطقه صحنه (به ‏ترتیب 296 و 312 متر) که نسبت به منطقه قصرشیرین به طور قابل توجهی کوتاه‏تر بود. مساحت حوضه بالادست خندق در کاربری‏ های مرتع متوسط و مرتع فقیر در منطقه صحنه (به‏ ترتیب 1917 و 1236 مترمربع) نسبت به منطقه قصرشیرین (به ‏ترتیب 5503 و 3668 مترمربع) به دلیل عامل شیب کمتر بود. حداقل شیب و مساحت لازم برای آستانه فرسایش خندقی در منطقه صحنه به‏ترتیب حدود 11 درصد و 280 متر مربع بود، در حالیکه این مقادیر برای منطقه قصرشیرین به‏ ترتیب 3 درصد و 1450 متر مربع بدست آمد که در منطقه قصرشیرین به‏ دلیل سازند مارنی آغاجاری در شیب کمتری رخ داده است. آستانه توپوگرافی فرسایش خندقی در مرتع فقیر کمتر از مرتع متوسط بود. بر این اساس تفاوت‏های فرسایش خندقی در دو منطقه مورد بررسی، برگرفته از متفاوت بودن شرایط زمین‏شناسی و توپوگرافی است، اما تفاوت آن در بین کاربری ‏های هر منطقه ناشی از تغییرات پوشش گیاهی است. در هر دو منطقه تبدیل مراتع متوسط به مراتع فقیر منجر به کاهش پوشش گیاهی شده که در کاهش آستانه فرسایش خندقی و گسترش ابعاد آنها موثر بوده است. این روند در منطقه قصرشیرین که محل قشلاق دام عشایری است و در سالیان اخیر نیز دستخوش تغییر کاربری‏ های مختلف بوده شدیدتر بود.