تحلیل برهمکنش های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی میان سنت های فرهنگی اروک، کورا ارس و نینوا Vدر شمال غرب و نیمه شرقی زاگرس مرکزی

در هزاره ی چهارم و اوایل هزاره ی سوم قبل ازمیلاد با پیچیده تر شدن روابط اقتصادی و اجتماعی میان جوامع، با شکل متفاوتی از تعاملات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در منطقه ی بین النهرین، آناتولی، حوزه ی ماوراقفقاز و فلات ایران روبه رو می شویم. در این بازه ی زمانی هم زمان با شکل گیری فرهنگ اوروک و گسترش نفوذ جوامع بین النهرینی در فراسوی مراکز اصلی خود، در ارتفاعات کوهستانی شمال و شرق رودخانه های دجله و فرات، فرهنگ ماوراقفقاز حضور دارد. در همین زمان، در حوضه ی دریاچه ی ارومیه یک وقفه ی فرهنگی بین حسنلو VIII/ مس وسنگ جدید/ پیزدلی و حسنلو VII/ عصر مفرغ قدیم  مشاهده می شود؛ لذا انتقال از حسنلو VIII به حسنلو VII بحث مهمی در دوران پیش ازتاریخ منطقه است. از سویی با توجه به برهم کنش فرهنگ های اوروک، کورا-ارس و فرهنگ سفال نارنجی منقوش در برخی محوطه ها، لذا مطالعه ی پراکنش و برهم کنش های میان فرهنگی در این دوران حایز اهمیت است. هدف از این پژوهش از یک سو مطالعه ی برهم کنش های فرهنگی مردمان این حوزه ی فرهنگی در دوران پیش از تاریخ منطقه، و از سوی دیگر شناسایی جایگاه منطقه شمال غرب ایران در مبادلات فرهنگی اقتصادی مابین فلات ایران با قفقاز و بین النهرین می باشد. چگونگی برهم کنش های فرهنگی میان فرهنگ های اوروک، کورا-ارس و نینوا V و تغییرات ایجاد شده در روابط فرهنگی و اجتماعی زاگرس مرکزی و شمال غرب ایران به دلیل  حضور مردمان فرهنگ ماوراقفقاز قدیم، بنیادی ترین پرسش های پژوهش حاضر هستند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به عنوان نتیجه ی نهایی پس از بررسی و مطالعه ی برهم کنش های سنت های حسنلو VIII و VII به این نتیجه دست یافت که در طی این دوران دره ی اشنو-سولدوز به عنوان یک منطقه ی مرزی فرهنگی موجب جداشدن محوطه های جنوب دریاچه ی ارومیه و نیمه ی شرقی زاگرس مرکزی با فرهنگ اوروک و نینوا V از محوطه های موجود در شمال و شمال شرق تحت تاثیر فرهنگ کورا-ارس گردید و به تدریج پس از تسلط فرهنگ کورا-ارس محوطه های اوروکی متروک شده و مردمان کورا-ارس به عنوان یک قدرت تازه در منطقه ظهور می یابند.