نقش ادوار اعتباری و تجاری اقتصاد کلان در محدودیت نقدینگی و عملکرد بنگاه های صنعتی

در پژوهش حاضر عوامل موثر بر محدودیت نقدینگی و عملکرد بنگاه ها با تاکید بر ادوار اعتباری و تجاری اقتصاد کلان بررسی شد؛ بنابراین بر اساس داده های 206 بنگاه تولیدی فعال در «بورس اوراق بهادار تهران» طی سال های 1385 تا 1394، با استفاده از یک الگوی داده های ترکیبی پویا و روش گشتاورهای تعمیم یافته، ابتدا نقش ادوار اعتباری در دسترسی بنگاه ها به تسهیلات بانکی موردبررسی قرار گرفت؛ سپس به نقش تسهیلات بانکی در محدودیت نقدینگی بنگاه ها پرداخته شد. در نهایت تاثیر محدودیت نقدینگی بر بازده فروش بنگاه های تولیدی با توجه به ادوار تجاری مورد برآورد قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که نحوه دسترسی بنگاه ها به تسهیلات بانکی در شرایط ادوار اعتباری (وفور یا تنگنای اعتباری) نامتقارن است؛ به طوری که در زمان تنگنای اعتباری میزان اثرپذیری تسهیلات بنگاه ها از سیاست های اعتباری بیشتر از دوران وفور اعتباری است. از سوی دیگر در تبیین اثر شاخص محدودیت نقدینگی بر عملکرد بنگاه ها، توجه به وضعیت ادوار تجاری (رونق یا رکود اقتصادی) ضروری است؛ زیرا اثرپذیری عملکرد بنگاه ها از دوره رکود بیش از دوره رونق است. این واقعیت نشان می دهد که سیاست اعتباری انبساطی در دوره رکود اقتصادی به منظور کاهش محدودیت نقدینگی و بهبود عملکرد بنگاه ها اگر چه موثر است، ولی باید با بهبود شرایط کلی اقتصاد کلان همراه باشد؛ همچنین در شرایط تنگنای اعتباری، دسترسی بنگاه های کوچک تر به تسهیلات بانکی و عملکرد آن ها بیش از بنگاه های بزرگ تر تحت تاثیر قرار می گیرد. مقایسه نتایج به تفکیک فعالیت های مختلف صنعتی حاکی از آن است که در شرایط وفور اعتباری، بنگاه های خودروسازی بیشترین و بنگاه های ماشین آلات و تجهیزات، کمترین دسترسی را به تسهیلات بانکی دارند. این در حالی است که کاهش محدودیت نقدینگی بر عملکرد بنگاه های کانی غیرفلزی بیشترین و بر بنگاه های خودروسازی کمترین تاثیر را دارد.