تحلیل فضایی شاخص های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران

یکی از مهم‏ترین موضوعات قرن بیست‏ و یکم مسئله سالخوردگی جمعیت و پیامدهای ناشی از آن است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل فضایی نماگرهای جمعیتی‏ سالمندان (جمعیت 65 سال و بالاتر) در نواحی شهری و روستایی ایران است. روش مطالعه توصیفی‏- تحلیلی است و براساس هدف کاربردی است. برای جمع‏آوری اطلاعات از روش کتابخانه‏ای و اسنادی استفاده شده است و داده ‏های خام مقاله براساس داده‏ های سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 است. به‏ منظور بررسی ویژگی‏های فضایی جمعیت سالمند از شاخص‏های نسبت سالمندی، نسبت وابستگی سالمندی، شاخص سالمندی، و شاخص پیری استفاده شده است. برای تحلیل فضایی شاخص‏ها از روش‏های لکه ‏های داغ و خودهمبستگی فضایی موران در محیط نرم‏ افزار Arc GIS استفاده شده است. نتایج نشان می‏دهد درصد جمعیت سالمند کشور طی دوره 1335 تا 1395 بیش از 5/1 برابر افزایش داشته است و پیش‏بینی می‏شود نسبت جمعیت سالمند به کل جمعیت از 1/6 درصد در سال 1395 به 4/20 درصد در سال 1440 برسد. نتایج حاصل از روش لکه‏ های داغ نیز نشان می‏دهد نواحی شمالی و مرکزی کشور دارای مقادیر بالاتری از شاخص‏های سالمندی‏اند و خوشه فضایی داغ را تشکیل داده ‏اند. در حالی که نواحی جنوب شرق، جنوب، و جنوب غرب کشور دارای مقادیر پایین‏تری از شاخص سالمندی بوده و خوشه فضایی سرد را تشکیل داده‏اند.