اعتبارسنجی سندی و دلالی حدیث «یرجح مداد العلماء علی دماءالشهداء» از منابع فریقین

در منابع دینی فریقین این حدیث از شهرت و کثرت نقل، استعمال و استناد بسیاری برخوردار است. اکثر محدثان و شارحان به دلیل اغماض از بخش ابتدایی آن، تقطیع نامناسب، نقل به معنا و دخالت ارتکازات ذهنی در فرآیند فهم دلالی آن، برداشت های متفاوت و گاه متعارضی از حدیث ارایه نموده اند. این مقاله، با بیان کیفیت و چگونگی«وضع موازین» در قیامت، تبیین مفهوم «ترجیح» و تفاوت آن با «تفضیل»و شرح مراد معصوم (ع) از عالمان در عبارت «مداد العلما» در صدد ایضاح مدلول حدیث است. از این رو، پس از واکاوی دقیق متن حدیث در منابع فریقین و توجه به سند و دلالت آن، با رویکردی توصیفی-تحلیلی، با معرفی نمودن معصومان (ع) به مثابه معیار حقیقی موازین در گستره قیامت و تاکید بر معنای «ترجیح»-نه تفضیل یا تفوق- و توجه به کاربست آن در حدیث، رجحان جوهرعالمان برخون شهیدان را ره آورد نوعی نسبت سنجی میان مداد علماء و دماء شهدا با معیارهای توزین باید برشمرد. همچنین، این ویژگی را صرفا شامل دانشمندانی باید دانست که در متون دینی به آن ها «عالمان ربانی» اطلاق می شود که علاوه بر روایت و وراثت علوم انبیاء، پیوندی وثیق با خدای سبحان برقرار نموده اند.