مقایسه اثرات باقیمانده کودهای گوسفندی و گاوی بر برخی صفات کمی و کیفی گندم پائیزه

کودهای حیوانی منابع آلی ارزشمندی برای افزایش ماده آلی خاک و تغذیه محصولات زراعی می باشند. به منظور بررسی اثرات باقیمانده دو نوع کود حیوانی بر رشد و عملکرد گندم پاییزه رقم زرین، یک آزمایش مزرعه ای در ایستگاه تحقیقاتی میاندوآب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی انجام شد. کودهای حیوانی در سال 1393 مصرف شد. طی مدت سه سال بعد از آن، هیچگونه کودی مصرف نشد و اثرات باقیمانده کودهای حیوانی، در سال های زراعی 1396 تا 1397 مطالعه شد. تیمارها شامل T1= شاهد، T2=50 تن در هکتار کودگاوی، T3=100 تن در هکتار کودگاوی، T4=50 تن در هکتار کود گوسفندی، و T5=100 تن در هکتار کودگوسفندی در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اعمال گردید. نتایج نشان داد که کود گوسفندی در مقایسه با کود گاوی منجر به تولید محصول بیشتری شد. تیمار T4 نسبت به تیمار شاهد، عملکرد دانه و شاخص برداشت بیشتری به ترتیب به میزان 36% و 17% نشان داد درحالیکه، تیمار T5نسبت به تیمار T4 تفاوت معنی داری نداشت. بالاترین مقادیر نیتروژن (84/1%)، پتاسیم (41/0%)، منیزیم (12/0%)، آهن(mg.kg-1 40/126)، مس (mg.kg-14/16)، روی (mg.kg-17/45) و منگنز (mg.kg-135/33) در دانه و بالاترین مقادیر پتاسیم (76/1%)، آهن (mg.kg-130/269)، روی (mg.kg-116/9) و منگنز (mg.kg-108/24) در کلش گندم در تیمار T4 ثبت شد. کربن آلی خاک و قابلیت استفاده عناصر به ویژه فسفر، روی و آهن در لایه سطحی خاک در کرت های تحت تیمارهای کود حیوانی، به طور معنی داری نسبت به شاهد بیشتر بود. قبل از انجام آزمایش، کربن آلی خاک 88/0 درصد بود. پس از برداشت محصول، کربن آلی خاک در تیمارهای T2 و T3 به ترتیب به 99/0% و 36/1% درصد، و در تیمارهای T4 وT5به ترتیب به 94/0% و 26/1% افزایش یافتند. با توجه به نتایج این تحقیق، استفاده از کود حیوانی استراتژی عملی موثری در تولید بهینه محصول و غنی سازی گندم به دلیل نقش آن در بهبود حاصلخیزی خاک است.