سنخ شناسی قرائت ها و رویکردهای عاشورایی در عصر مشروطه و پهلوی

نگرش به عاشوراعاشورا، به مثابه یکی از مهم ترین رویدادهای تاریخ شیعه در دوران معاصر، گونه های مختلفی به خود دیده است. در این میان، دوران مشروطه و پهلوی پربسامدترین گفتمان های درون امامی را در حوزه مطالعات عاشورایی عرضه کرده اند. جستار پیش رو با توجه به بررسی مقاتل و منابع مطالعات عاشورایی این دوران در پی پاسخ به چرایی شکل گیری گونه های مختلف قرایت ها و رویکردها از عاشورا بر اساس روش توصیفی مطالعات آیینی و تحلیل قرایات جامعه شناسی متون است. بر مبنای فرضیه این تحقیق شیعیان در حفظ پیام ها و پیامدهای این واقعه پس از یک دوره واقعه نگاری، به تدریج با فاصله گرفتن از سبک تاریخ نگاری و متاثر از جریان های فکری، تاثیر شگرفی در نوع نگارش مقتل با قرایت ها و رویکردهای خاص در ادوار بعدی داشته اند. یافته ها نشان می دهد تطور گفتمان آیینی در میان جامعه شیعه متاثر از تحولات عصری و جریان های نوظهور، از عهد مشروطه تا عصر پهلوی و به تدریج تا انقلاب اسلامی، پایه های شکل گیری قرایت ها و رویکردهای جدیدی را فراهم آورده است. رویکردهای چندگانه برگرفته از این عناصر نویافته در مدل های گوناگونی همچون شهادت طلبی، گرایش سیاسی انقلابی و... در این تحقیق بررسی شده اند.