مفهوم محیط در زمینه عرفان و حکمت ایرانی، گامی به سوی توسعه یک نظریه پرستاری

پرستاران به‌دنبال توسعه دانش حرفه‌ای خود از طریق نظریه‌پردازی هستند. فلسفه حاکم بر این نظریه‌ها غربی است و عرفان و حکمت ایرانی برای متون پرستاری ناشناخته است. برای توسعه نظریه‌های پرستاری، تعریف چهار مفهوم اصلی پرستاری یعنی «انسان»، «محیط»، «سلامتی» و «پرستاری» ضروری است. هدف این مطالعه هم‌گذاری (ترکیب) مفهوم محیط با مرور تحلیلی متون عرفان و حکمت ایرانی بود.

این مطالعه از نوع کتابخانه‌ای است که به‌روش هم‌گذاری مفهوم ریان ونگر انجام یافته است. به این صورت که ابتدا به‌روش استقرایی اجزای مفهوم واکر و اوانت به‌عنوان طبقات ازپیش‌تعیین‌شده انتخاب؛ و پس از مطالعه یک‌سوم متون، به‌روش قیاسی ماهیت مواردی که باید در هر طبقه گنجانده شود تعیین شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده و مولف مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده است.

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، «تجلی» و «مراتب هستی» پیشامد؛ «مراتب موجودات»، «حرکت جوهری»، «مزاج‌مندی»، «پیش‌نهادین قدسی/روح» و «نظم کیهانی» ویژگی‌ها؛ و «تعادل/بی‌تعادلی» و «هماهنگی/ناهماهنگی» پیامدهای مفهوم محیط معرفی شده است.

مفهوم محیط در زمینه عرفان و حکمت ایرانی ماهیتی پویا و زنده شامل مخلوقات مادی/غیرمادی ازجمله انسان‌ها است که هر جزء درون آن از کل تاثیرپذیر است. این دیدگاه در مقایسه با تعاریف رایج در نظریه‌های پرستاری از محیط که بیشتر فردمحور و انسان‌گرا است، جامعیت بیشتری دارد و ماهیت انسان را در کنار مخلوقات دیگر و خالق و نیز با ذکر اثرپذیری و اثرگذاری مخلوقات بر سلامتی یکدیگر، می‌بیند.