تاثیر عامل تندی شیب در دقت برآورد هدررفت خاک با نسخه های مدل USLE در کشت زارهای دیم منطقه نیمه خشک زنجان

تندی شیب یکی از مهم ترین عوامل در فرسایش خاک است که در مدل های فرسایش خاک مانند معادله جهانی فرسایش خاک (USLE) و نسخه های آن، به عنوان عامل تندی شیب (S) بیان شده است. اطلاعات کافی در مورد دقت مدل های فرسایش خاک در برآورد عامل تندی شیب در کشت زارهای دیم منطقه نیمه خشک وجود ندارد. بنابراین در این پژوهش، شش کشت زار دیم با شیب متفاوت (8، 11، 15، 18، 20 و 24 درصد) در منطقه نیمه خشک زنجان انتخاب و هدررفت خاک در کرت هایی به ابعاد 5/1 متر ×5/2 متر تحت باران های طبیعی طی دوره یک سال آبی از مهر 1394 تا پایان شهریور 1395 اندازه گیری شد. بر اساس نتایج حاصله، از 82 رخداد بارندگی طی دوره پژوهش فقط 8 رخداد منجر به هدررفت خاک در کرت ها شدند. عامل تندی شیب بر مبنای نسبت هدررفت خاک از زمین مورد نظر به هدررفت خاک از زمینی با شیب 9 درصد اندازه گیری شد و با استفاده از مدل های USLE، RUSLE، USLE-MM و AUSLE  برآورد شد. رابطه ای قوی بین هدررفت خاک و درصد شیب کشت زار مشخص شد (92/0=2R). با افزایش درصد شیب، هدررفت خاک به شدت افزایش یافت و مقدار عامل تندی شیب (S) برآورد شده با استفاده از مدل های USLE و USLE-MM به ترتیب 4 و 15 درصد بیش تر بود در حالی که مدل هایAUSLE  و RUSLE به ترتیب 13 و 10 درصد کم تر از مقدار مشاهده ای نشان دادند. این مطالعه بیانگر این است که USLE در مقایسه با نسخه های اصلاحی آن مدلی مناسب تر برای برآورد عامل تندی شیب در کشت زارهای دیم منطقه نیمه خشک است.