آیا رویکرد تعیین گرهای اجتماعی سلامت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران استقرار پیدا کرده است؟

گفتمان تعیین گرهای اجتماعی سلامت در سطح بین المللی در پاسخ به این سوال متولد شد که آیا نظام سلامت صرفا از طریق ارایه خدمات پزشکی و نصیحت کردن مردم به رعایت سبک زندگی سالم می تواند شاخص های سلامت جامعه را به طور عادلانه بهبود دهد یا رویکردهای دیگری باید به کار گرفته شود؟ در کشور ما نگاه های متفاوتی برای کاربست این رویکرد وجود دارد. مخالفانی که این رویکرد را بی اثر می دانند تا موافقانی که آستین ها را بالا زنده اند و در حال پیاده سازی اجزای این رویکرد هستند. این مطالعه به این سوال ها جواب می دهد: معیارهای پیاده سازی رویکرد تعیین گرهای اجتماعی سلامت چیست و به چه میزان در کشور استقرار پیدا کرده است؟

این یک مطالعه کیفی است. جمع آوری اطلاعات از سه طریق مرور منابع، مصاحبه و بحث گروهی انجام شده است. نتایج در دو بخش اصلی شامل مصادیق استقرار رویکرد تعیین گرهای اجتماعی سلامت در ایران و راه آینده جمع بندی شده است. الگوی تعیین مصادیق استقرار عبارت از پنج جزء یک سیستم پایدار شامل هدف و برنامه، ساختار، روال و استاندارد، شیوه مدیریت و منابع است.

رویکرد تعیین گرهای اجتماعی سلامت با فرض مساوی بودن وزن اجزای پنج گانه در مجموع 68 درصد استقرار پیدا کرده است. بیشترین امتیاز پیاده سازی مربوط به سه جزء ساختار، روال و استاندارد و منابع است. کمترین امتیاز مربوط به شیوه مدیریت می باشد.

پیشنهاد می شود با تدوین نقشه جامع سلامت کشور تا سال 1404، تکالیف و انتظارات از دستگاه های اجرایی، بخش خصوصی و تشکل های مردمی در بهبود تعیین گرهای اجتماعی سلامت در برنامه هفتم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مشخص شود. همچنین ممیزی و رتبه بندی عملکرد استان ها و شهرستان ها در ارتباط با پیاده سازی این رویکرد انجام و رقابت موثری بین استانداری ها و فرمانداری ها و همچنین نهادهای مشارکت مردم ایجاد شود. در همین راستا وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با هدف پاسخگویی اجتماعی و الگو بودن ابتدا خود باید سهم و نقشش را در قبال همکاری برای بهبود این تعیین گرها مشخص و اجرایی کند.