تاثیر فضاهای سبز شهر بوشهر بر دمای سطح زمین و رطوبت محیط پیرامونی

 افزایش سطوح غیر قابل نفوذ به دلیل شهرنشینی، اثرهای نامطلوب بسیاری بر سیستم های اکولوژیک شهری، از جمله خطرهای محیط زیستی ناشی از گرمای محیط شهری ایجاد کرده است. تعیین رابطه بین ترکیب کاربری و پوشش زمین ها و دمای سطح زمین (LST) 1، می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش دما در محیط های شهر داشته باشد. در سال های اخیر، گسترش شهر بوشهر موجب افزایش سطوح غیر قابل نفوذ، تغییر فضای سبز و تغییر قابل توجه محیط زیست شهری شده است. بنابراین، بررسی تاثیر فضاهای سبز بر محیط پیرامونی در برنامه ریزی شهر بوشهر ضروری است.

 به منظور آشکارسازی اثرهای فضای سبز در محیط های حرارتی شهری، در این تحقیق از تکنولوژی سنجش از دور برای استخراج فضاهای سبز، دمای سطح زمین و پوشش زمین از تصاویر لندست OLI (مرداد 1397) بدون پوشش ابری از آرشیو داده های لندست (USGS) 2، استفاده شد. مشاهده های میدانی در ماه مرداد سال 1397 انجام شد و تغییرات دما و رطوبت نسبی در محیط پیرامونی 13 محدوده فضای ‌سبز شهر بوشهر اندازه‌گیری و ثبت شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از اندازه‌گیری میدانی، مدل رگرسیون خطی چند متغیره بین دما و رطوبت نسبی با سه متغیر جهت، فاصله و اندازه فضاهای سبز تعیین شده و آثار متقابل بین متغیرها بررسی شد. با اجرای مدل رگرسیون چند متغیره، رابطه بین داده‌های دما و رطوبت نسبی مربوط به هر نقطه محاسبه شد. آزمون توکی بین میانگین‌های تغییرهای دمایی و رطوبت نسبی مربوط به هر یک از سه متغیر در سطح اطمینان 95% انجام شد.

نتایج ضریب تبین R2 محاسبه شده از مدل رگرسیون خطی بین سنجه نرمال‌شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI) 3 با دمای سطح زمین برابر با 72/0 نشان دهنده وابستگی بالا بین تغییرهای دما با تغییرات NDVI است. نتایج حاصل از تحلیل تغییرهای دما با تغییر NDVI نشان داد که تغییرات NDVI که در واقع سنجه فراوانی گیاه است از عامل های بسیار مهم در کاهش دما و یا در بهبود و افزایش مهمترین کارکرد اکولوژیکی فضای سبز شهری است. نتایج حاصل از داده‌های ثبت شده در فاصله ها و جهت های متفاوت از فضاهای سبز، نشان دهنده کاهش تدریجی دما و افزایش رطوبت نسبی با کاهش فاصله از محدوده‌های منتخب بوده است. بر این اساس، میزان تاثیر فضاهای سبز بر دما و رطوبت نسبی، تا فاصله 60 متر معنی‌دار به‌دست آمد (05/0p≤). همچنین، جهت جغرافیایی غربی دارای کمترین میزان دما و بیشترین رطوبت نسبی و جهت جغرافیایی شرقی دارای بیشترین میزان دما و کمترین رطوبت نسبی بوده است. میزان R2 به دست آمده از مدل خطی بین دما و رطوبت نسبی با روابط متقابل بین سه متغیر (جهت، فاصله و اندازه فضاهای سبز) نیز به ترتیب برابر با 88/0 و 95/0 بوده است.

 نتایج به دست آمده نشان داد که فضای سبز شهری نقش مهمی در بهبود محیط حرارتی شهری دارد. با استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و مقایسه محیط حرارتی، می توان گفت موقعیت و فاصله مکانی از فضاهای سبز شهری بر الگوی حرارتی در محیط شهری تاثیر می گذارد. ما می توانیم قوانین ویژه ای را برای توزیع فضاهای شهری و دامنه های خنک کننده در فصل های گرم در محیط پیرامونی فضاهای سبز شهری داشته باشیم.