تحلیل واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در قبال تغییرات سرمایه اجتماعی و انسانی در ایران

 تحقیق های اخیر، سرمایه اجتماعی را از عامل های مهم و اثرگذار بر بهبود مدیریت مساله های ‌محیط زیستی می‌دانند چراکه همکاری فعالان مرتبط با مساله های محیط زیست را برای حل مشکلات موجود در حوزه محیط زیست آسان نموده و تقویت می‌نماید. در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه اجتماعی و انسانی در چگونگی اثرگذاری سرمایه‌گذاری‌های ‌محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران مورد بررسی قرار گیرد.

در این تحقیق در مرحله اول با استفاده از رهیافت کالمن فیلتر و با استفاده از داده‌های مربوط به سال‌های 1353 تا 1395 روند تغییرات ضریب اثرگذاری سرمایه‌گذاری ‌محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران به کمک نرم‌افزار Eviews  برآورد شده است. در مرحله دوم در چارچوب روش همگرایی یوهانسون، ضمن بررسی مانایی متغیرها با استفاده از آزمون ریشه واحد دیکی فولر، تعمیم ‌یافته و تعیین تعداد روابط همگرایی با استفاده از آزمون‌های اثر و حداکثر مقادیر ویژه، روابط همگرایی بلندمدت بین سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی و ضریب اثرگذاری سرمایه‌گذاری ‌محیط زیستی با استفاده از روش تخمین حداکثر راست نمایی و به کمک نرم‌افزار Microfit برآورد گشته است. همچنین از توابع واکنش برای بررسی چگونگی واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه محیط زیستی در قبال تغییرات سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی استفاده شده است.

یافته‌های حاصل از برآورد ضریب اثرگذاری سرمایه‌گذاری ‌محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران با استفاده از روش کالمن فیلتر نشان می‌دهد که تاثیرگذاری سرمایه‌گذاری ‌محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست از یک روند یکسان تبعیت نکرده و نوسان هایی را تجربه نموده است. نتایج تخمین روابط همگرایی بلندمدت گویای آن است که در بلندمدت بین نوسان های این ضریب ازیک‌ طرف و نوسان های سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی از طرف دیگر ارتباط معنی‌دار وجود دارد. بدین معنی که با افزایش سطح سرمایه اجتماعی در جامعه، ضریب اثرگذاری، سرمایه‌گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست تقویت شده و در صورت تضعیف سطح و ساختار سرمایه اجتماعی، این ضریب نیز تضعیف می‌شود. یافته‌های حاصل از توابع واکنش ضربه‌ای نشان می‌دهد که اعمال یک شوک در سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی در یک دوره معین منجر به تحریک و واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه‌گذاری محیط زیست بر کیفیت آن و در نهایت شکل‌گیری سطح تعادلی متفاوتی برای این ضریب در دوره‌های بعد می‌گردد. نتایج تخمین بردار تصحیح خطا نیز نشان می‌دهد که به‌طور متوسط در هر دوره 26 درصد از عدم تعادل یک دوره در شدت اثرگذاری سرمایه‌گذاری ‌محیط زیستی بر کیفیت آن در دوره بعد تعدیل می‎شود.

مبتنی بر یافته‌های این تحقیق، اثربخشی و کارآمدی سرمایه‌گذاری‌های محیط زیستی در بهبود کیفیت آن، تا اندازه قابل‌توجهی در گرو دانش افراد جامعه و همچنین اعتماد این افراد نسبت به برنامه‌ها و فعالیت‌های تعریف‌شده در این رابطه و میزان مشارکت موثر آن‌ها در تعریف و پیاده‌سازی این برنامه‌ها و فعالیت‌ها دارد. به‌عبارت‌ دیگر رویکرد یک‌سویه و از بالا به پایین دولت در حوزه صیانت و حفاظت از محیط زیست، نمی‌تواند به تنهایی تضمین‌کننده رسیدن به اهداف تعیین‌شده در باب مدیریت محیط زیست باشد و لازم است مکانیسم‌های لازم برای جلب مشارکت و اعتماد افراد و ذینفعان مختلف در همه سطوح درگیر در فرآیند مدیریت محیط زیست، طراحی و مهیا گردد.