بررسی قاعده الواحد از دیدگاه رکن الدین بن ملاحمی الخوارزمی

قاعده الواحد (الواحد لایصدر عنه إلا الواحد) یکی از قواعد مهم و بحث برانگیز فلسفی است که همواره مورد توجه فلاسفه و متکلمان بوده است. از ابتدای طرح این نظریه در جهان اسلام، این قاعده مورد پذیرش فلاسفه و مورد انکار بسیاری از متکلمان قرار گرفته است. فیلسوفانی همچون فارابی و ابن سینا به طرح و اثبات این نظریه در عالم اسلام پرداخته اند. شاید بتوان گفت تمام ادله مهم برای اثبات این قاعده توسط ابن سینا مطرح شده است. در این میان، متکلمان به دلایل متعدد همچون محدود شدن قدرت خدا یا فاعل موجب تلقی شدن خداوند با این نظریه مخالفت می کردند. یکی از این متکلمان ابن ملاحمی خوارزمی است که با استناد به ناسازگاری قاعده با سخنان خود فلاسفه و ادعای محدود شدن قدرت الهی به نقد این قاعده پرداخته است. این مقاله به ترتیب به بررسی پیشینه قاعده الواحد، ایضاح مفهومی، براهین و نقد ابن ملاحمی خوارزمی پرداخته است.