روش های استدلال عقلی در مدرسه کلامی شیراز

استنباط آموزه های کلامی که یکی از مهم ترین وظایف علم کلام است، بر اساس روش های عقلی و نقلی صورت می گیرد. در مقاله حاضر که به شیوه کتابخانه ای و توصیفی گردآوری شده، روش های استدلال عقلی در مدرسه کلامی شیراز بررسی شده است. مدرسه ای که به مدت سه قرن یعنی قرون هشتم، نهم و دهم کانون اصلی جمعی از متفکران و بزرگانی چون میرسید شریف جرجانی، صدرالدین دشتکی، جلال الدین دوانی، غیاث الدین منصور دشتکی، محقق خفری و... بوده است. با توصیف و تحلیل استدلال های عقلی به کار رفته در دفاع از عقاید وکتب کلامی موجود در این مدرسه می توان به متکلم- فیلسوف بودن اندیشمندان این مدرسه پی برد و به کشف روش های استدلال عقلی آنان در استنباط گزاره های کلامی پرداخت. این مدرسه کلامی به جهت سابقه تاسیس آن به دست برخی متکلمان سنی و سپس تغییر رویکرد به مذهب شیعی، از عقل عملی استفاده چندانی در مسایل اعتقادی نداشته است، ولی از عقل نظری با روش هایی همچون استحاله دور، تسلسل و ترجیح بلامرجح و براهینی چون برهان خلف، لم و ان، سبر و تقسیم، تضایف، واحد و مجموع، تطبیق و همچنین استلزام گیری عقلی بهره گرفته است.