ارزیابی عوامل موثر بر درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایرانبا رویکرد مدل های میانگین گیری پویا (TVP DMA)

با توجه به نقش و وظایف دولت در اقتصاد هر کشور و اهمیت تامین مالی آن از طریق درآمدهای مالیاتی به عنوان یکی از منابع پایدار و قابل کنترل ، در این مطالعه ضمن بررسی عوامل موثر بر درآمدهای مالیاتی و مبانی نظری مربوط آن، انتخاب متغیرهای مهم و تاثیرگذار بر درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران در دوره زمانی سال های 1350 تا 1396 با استفاده از مدل های پویای TVP DMA صورت پذیرفته است. در مدل های سنتی اثر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته و معنی دار یا بی معنی بودن تاثیر آن به صورت کلی در دوره زمانی مدنظر، مورد بررسی قرار می گیرد. روش TVP DMA این قابلیت را دارد که تاثیرگذاری متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته را در هر یک از سال های دوره زمانی، مورد بررسی قرار دهد. برتری این مدل نسبت به سایر مدل های اقتصادسنجی این است که این مدل ها امکان تغییر متغیرهای ورودی به مدل و همچنین تغییر ضرایب متغیرها در طی زمان را فراهم می کند. نتایج حاصل از این تحقیق بر اساس خروجی مدل های TVP DMA و  TVP DMS نشان دهنده این است که در اقتصاد ایران متغیرهای درجه باز بودن اقتصاد، رشد بودجه عمرانی، تورم، متوسط نرخ مالیاتی و رشد درآمدهای حقیقی به ترتیب مهمترین متغیرهای موثر بر رشد مالیات های مستقیم و متغیرهای رشد درآمدهای حقیقی، رشد بودجه عمرانی، تورم، حجم اقتصاد زیرزمینی، نرخ ارز بازار غیررسمی و نسبت ارزش افزوده بخش خدمات به تولید ناخالص داخلی به ترتیب مهمترین متغیرهای موثر بر رشد درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم هستند.