بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های سویا (Glycine max L.) از طریق تجزیه امی (AMMI) و GGE بای پلات

گزینش ژنوتیپ های مطلوب با عملکرد و پایداری بالا هدف نهایی اغلب برنامه های اصلاحی سویا است. این تحقیق با هدف بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه 19 لاین خالص سویا همراه با رقم شاهد ویلیامز (20 ژنوتیپ) طی دو سال زراعی (1394- 1393) در چهار منطقه کرج، گرگان، مغان و شهرکرد انجام گردید. در کلیه مناطق آزمایشی از طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده گردید. جهت تعیین سازگاری و پایداری عملکرد از دو روش تجزیه امی (AMMI) و GGE بای پلات استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب بیانگر اثرات معنی دار محیط، ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و مولفه های IPCA1 و IPCA2 (تجزیه امی) در سطح 1% بود. واریانس اثر متقابل ژنوتیپ × محیط 42% از واریانس کل و دو مولفه IPCA1 و IPCA2 در مجموع 81 % از واریانس اثر متقابل را به خود اختصاص دادند. براساس معیارهای امی (IPCA1،  IPCA2 و ASV) ژنوتیپ G17 (Williams x Steel/L3) با عملکرد 2449 کیلوگرم در هکتار به عنوان پایدارترین ژنوتیپ تعیین گردید در حالیکه بر اساس معیار بای پلات ژنوتیپ هایG18  (Steel/L4 (Williams x و G20 (شاهد/ Williams) به ترتیب با عملکرد 2865 و 2927 کیلوگرم در هکتار به عنوان مطلوب ترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. همچنین بر اساس هر دو روش بای پلات و امی محیط هایE7 وE8  (شهرکرد سال اول و دوم) به عنوان مطلوب ترین محیط ها انتخاب شدند و دو ژنوتیپ G18 و G20  در دو محیطE8  و E9 جزء چهار ژنوتیپ برتر بودند. در تجزیه بای پلات دو محیط کلان شناسایی شد که اولین محیط کلان شامل محیط های E3 (گرگان سال اول)، E5 (مغان سال اول) و E6 (مغان سال دوم) و دومین محیط کلان شامل محیط های E1 (کرج سال اول) و E2 (کرج سال دوم) و E4 (گرگان سال دوم) بود.