اثرات سیتوتوکسیک و ژنوتوکسیک برخی از گیاهان دارویی بر رشد ریشه و مریستم انتهایی پیاز خوراکی

اثرات سیتوتوکسیک و ژنوتوکسیک عصاره و اسانس گیاهان دارویی توسط آزمایش های سیتوژنتیک و پارامترهای شاخص میتوزی و ناهنجاری های کروموزومی قابل ارزیابی است. ارزیابی اثرات سیتوتوکسیک و ژنوتوکسیک عصاره ی آبی بذر عدس عدس الملک، برگ پرسیاوشان و میوه ی زنیان بر میزان شاخص میتوزی و ناهنجاری های کروموزومی سلول های مریستمی ریشه ی پیاز خوراکی و رشد آن از اهداف این مطالعه بود. بیست گرم از نمونه های آسیاب شده در ارلن های جداگانه ریخته شد و 100 میلی لیتر آب مقطر به هر یک اضافه گردید. ارلن ها توسط فویل آلومینیومی پوشیده شده و به مدت 24 ساعت بر روی شیکر قرار گرفتند. سپس عصاره ها صاف و سانتریفیوژ شدند. به منظور تعیین درصد شاخص میتوزی و ناهنجاری های کروموزومی سلول های مریستمی ریشه ی پیاز خوراکی، تعداد 3000 سلول برای هر تیمار شمارش گردید و از طریق تقسیم تعداد سلول های در حال تقسیم یا ناهنجاری های کروموزومی بر تعداد کل سلول ها ضرب در 100 محاسبه شد. نتایج نشان دهنده ی کاهش معنی دار وابسته به غلظت عصاره در شاخص میتوزی و رشد ریشه ی پیاز بود. بیشترین و کمترین اثر سیتوتوکسیک به به ترتیب مربوط به عصاره های برگ پرسیاوشان و بذر عدس الملک می باشد. عصاره های هر سه گیاه ناهنجاری های ناهنجاریهای کروموزومی را القا نمود شامل C-میتوز، چسبندگی کروموزومی، جدا شدگی کروموزومی، پل کروموزومی و میکرونوکلیوس و همچنین مرگ سلولی در سلول های مریستمی ریشه پیاز، عصاره بذر عدس عدسالملک بالاترین میزان ژنوتوکسیک را از خود نشان داد.. آزمون ریشه ی پیاز خوراکی یک روش کارآمد برای ارزیابی خواص سیتوتوکسیک و ژنوتوکسیک عصاره ی گیاهان دارویی می باشد. مصرف گیاهان مطالعه شده باید با احتیاط و در حد مجاز صورت پذیرد.