نقد و بررسی گزارش ذهبی درباره نقش امیرمومنان علیه السلام در جنگ خیبر با تاکید بر کتاب «المنتقی من منهاج الاعتدال»

شمس‌الدین محمد ذهبی (م 748) یکی از مورخان بنام شافعی مذهب اهل‌سنت است. او در اثر خویش، المنتقی من منهاج الإعتدال، نقش حضرت علی علیه السلام در جنگ خیبر را مورد نقد قرار داده است. شهرت ذهبی در تاریخ و نیز جایگاه او در جامعه اهل‌سنت، سنجش داوری او را برای محققان و پژوهشگران لازم می‌دارد. براین‌اساس، پژوهش حاضر گزارش ذهبی را در خصوص نقش امام علی علیه السلام در رخداد خیبر، در سه محور ارزیابی کرده است:‌ فتح دژهای خیبر،‌ تصرف برخی قلعه‌ها با صلح یا جنگ، جدا کردن درب خیبر از آستان، نتیجه بررسی دیدگاه مورخان و ارزیابی محتوایی و سندی روایات مربوط به این گزارش‌ها، چنین است که ذهبی با وجود اعتبار سندی و صحت محتوایی گزاره‌های مذکور، که می‌تواند موجب پذیرش هر مورخ بی‌طرفی باشد، متعصبانه روایات را گاه مخدوش و گاه جعلی اعلام نموده است. او با بیان عدم چیرگی بر خیبر در یک روز و نیز اعلام اینکه برخی دژهای خیبر با صلح فتح شده و جعلی بودن گزارش جداسازی درب خیبر به دست حضرت علی علیه السلام، نقش آن حضرت در این غزوه و نحوه تصرف و حوادث پیرامونی آن را کم‌رنگ نشان داده است.