تدوین چارچوب اولویت گذاری تحقیقات بنیادی برای حمایت دولتی

رشد فزاینده گستره و عمق فعالیت های علمی از یک سو و محدودیت منابع از سوی دیگر، اولویت گذاری را به یکی از الزامات سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری تبدیل نموده است. در این زمینه تصمیم ‎گیری در خصوص تحقیقات بنیادی به دلیل ویژگی هایی نظیر عدم قطعیت بالا و غیر قابل ارزیابی بودن منافع حاصله و در نتیجه ناممکن بودن تحلیل هزینه-منفعت به عنوان منطق اصلی اولویت گذاری بسیار دشوار است. در این مقاله، فرض شده یک نهاد ملی در ایران بودجه مشخصی، برای حمایت از تحقیقات بنیادی در علوم طبیعی در اختیار دارد و باید از میان طرح های متقاضی، تعدادی را برای حمایت برگزیند. سوال پژوهش، چگونگی انجام این کار است. برای پاسخ بدین سوال مبتنی بر روش شناسی پژوهش علم طراحی ابتدا از طریق بازخوانی نظام مند پیشینه دانشی، مدل مفهومی اولویت گذاری تحقیقات بنیادی مبتنی بر چارچوب حل مساله «انتخاب سبدپروژه تحقیق و توسعه» و «چالش های اولویت گذاری تحقیقات بنیادی» تدوین شد. سپس با پاسخ به چالش های یادشده، مدلی فرآیندی برای پاسخ به سوال پژوهش تجویز شد. اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، از طریق شبیه سازی کامپیوتری مدل ریاضیاتی و نیز پیمایش کیفی نظرات خبرگان جهت اعتبارسنجی منطق کلی مدل صورت گرفته است.