بازخوانی متن و تحلیل محتوای وقف نامه مدرسه علمیه حاج محمدرفیع طبس

وقف، سنت دیرپا و زنده اسلامی، از دیروز تا امروز با انگیزه های مختلف در سرزمین های اسلامی و بویژه ایران رواج داشته است. سابقه وقف در ایران دوره اسلامی به سده های نخستین هجری باز می گردد و غالبا به وقف مستغلات برای دو نهاد دینی و آموزشی مسجد و مدرسه اختصاص داشته است. در نیمه دوم سده 12 قمری حاج محمدرفیع پسر علی نقی دیهشکی بنای مدرسه ای را در شهر طبس پی ریخت و آن را وقف آموزش علوم دینی ساخت. هدف مقاله پیش رو، بازخوانی وقف نامه و بررسی محتوا و دستیابی به اطلاعات متنوع مندرج در آن است و برای نیل به این مقصود از روش توصیفی- تحلیلی بهره می برد. بررسی وقف نامه، باور راسخ بانی مدرسه به آموزه های شیعی را نشان داده و اطلاعاتی دست اول و سودمند از طبس در زمان وقف، چگونگی اداره مدرسه، متولی و شرایط استفاده از وقف را در اختیار خواننده قرار می دهد. بر پایه آنچه در وقف نامه آمده، تولیت این مدرسه به عهده بانی و پس از وی، پسر ارشد و آنگاه اولاد ذکور از نسل وی گذاشته شده است. اگر اولاد ذکور نیز از میان بروند، متولی وقف امام جمعه طبس خواهد بود. از جمله اطلاعات سودمند تاریخی متن وقف نامه در روزگار شکل گیری وقف، می توان به نام برخی از بزرگان طبس بویژه خواجه محمدعلی دیهشکی برادر واقف و ملامحمدمهدی پسر حاجی محمدصالح امام جمعه طبس و نیز حضور جماعت چیت گر اصفهانی در بازار و هم چنین اطلاعات مربوط به مدار آب در این شهر اشاره کرد.