چگونگی تغییر سیاست ها در حوزه سلامت کشور: یک تحقیق کیفی داده بنیاد

فرآیند سیاستگذاری سلامت در ایران به دلیل تاثیرپذیری بالا از عوامل زمینه ای، ایده های رقیب و بازیگران متعدد با ترجیحات متفاوت، فرآیندی پیچیده است. اینکه تعامل میان این عوامل چگونه تغییر سیاست ها را رقم می زند، مشخص نیست. هدف این مطالعه ارایه نظریه ای زمینه ای برای تبیین و توصیف چگونگی شکل گیری تغییرات سیاستی در حوزه سلامت و ارایه توصیه های راهبردی برای سیاستگذاران این حوزه برای بهبود کیفیت و نتایج سیاست ها است. 

این مطالعه با استفاده از روش کیفی و مبتنی بر راهبرد نظریه پردازی داده بنیاد به بررسی چرایی و چگونگی شکل گیری تغییرات در حوزه سلامت کشور پرداخته و از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند با دست اندرکاران فرآیند سه سیاست ملی منتخب، الگویی نظری از چگونگی سیاست گذاری در حوزه سلامت ارایه می دهد. داده ها به روش کدگذاری سه مرحله ای در نرم افزار ATLAS-ti تحلیل و نتایج در قالب روایت تحلیلی (نظریه پایه) ارایه شدند. 

خاستگاه اصلی تغییرات در حوزه سلامت کشور نشان دادن تاثیر است. تاثیری که صاحبان آن برای نشان دادنش با بهره گیری از الگوهای راهبردی مشخصی در مواجهه با موقعیت های پیش رو در سه فضای دستورگذاری، مستندسازی و اجرا به کنش گری می پردازند. جریان تاثیر به عنوان جریان مسلط فرآیند سیاست گذاری کشور برای پیشبرد مقاصد صاحبان خود نیاز به همراستا نمودن چهار جریان زمینه ای سیاست، ایده، فردگرایی عمودی و مشکل با اقتضایات خود دارد. مادامی که این تاثیرات محقق می شوند، فرآیند تغییر در طول زمان ادامه می یابد. در غیراینصورت فرآیند تغییر فارغ از حل مشکل یا استقرار کامل لایه های ایده محوری متوقف یا دچار اختلال می شود.

شناخت به دست آمده از تغییرات سیاست حوزه مطالعه، بواسطه آشکارسازی نقش و سهم جریان های زمینه ای و الگوهای راهبردی اتخاذ شده از سوی عاملان تغییر، ناکامی یا موفقیت سیاست ها را به خوبی تبیین می کند. به علاوه واقعیت تصویر شده از پدیده تغییر، دربرگیرنده آموزه های موثری است که در صورت توجه از سوی ذینفعان و نقش آفرینان می تواند سهم بسزایی در کنترل تغییرات و بهبود کیفیت محتوای سیاست های این حوزه در آینده داشته باشد.