«ترجمه» و بافت فرهنگی و تمدنی: کنش زبانی به مثابه شناخت خود و دیگری

آیا می توان ترجمه را ابزاری میانجی در گستره میان فرهنگی در نظر گرفت؟ برای پاسخ به این پرسش این مقاله با رویکردی میان رشته ای چشم اندازهای گوناگون را، از انسان شناسی تا ترجمه شناسی و از زبان شناسی تا شناخت فرهنگ ها، بررسی می کند. در گام نخست مفهوم «ترجمه» در انسان شناسی کنکاش می شود. در این جا نشان داده می شود که مردم نگاری نوشتاری از دیگری و فرهنگ اوست و هر تفسیری از آن یک ترجمه قلمداد می شود. بدین ترتیب برای انسان شناس «ترجمه» به معنای دستیابی به عمق تجربه کسی از «دیگری» و انتقال آن به کسانی است که در پی درک عمق تجربه های بسیار متفاوت هستند. مسیر فرایند انتقال این تجربه حرکت مضاعفی را در تطبیق فضای فرهنگی ایجاب می کند: تحلیل و فهم «دیگری» و رفتارهای او و در نهایت بازگشت به خویشتن. در گام دوم این مسئله مطرح می شود که این مفهوم انسان شناختی از ترجمه تا چه میزان می تواند در یک تیوری ترجمه جای بگیرد و درعین حال تجربه زندگی و همچنین منبع شناخت فرهنگی باشد. سرانجام باید ملاحظه کرد تا چه اندازه این نوع از ترجمه زبان شناختی، برای مثال ترجمه «بیان های تجسمی» در یک فرهنگ، می تواند به تجربه شناختی عمیق از «دیگری» منجر شود.